Pismo religijno-społeczne poświęcone polskiemu
      ewangelicyzmowi i ekumenii

NR 4/2017, ss. 16–17

Miedzynarodowy Kongres Ekumeniczny w Lublinie 2017 (fot. Michal Karski)
Uczestnicy jednego z bloków tematycznych o protestantyzmie. Od lewej: ks. dr Dariusz Chwastek (moderator), ks. dr Ireneusz Lukas, prof. Janusz Maciuszko, ks. prof. Bogusław Milerski i prof. Dariusz Chemperek (fot. Michał Karski)

 

– Protestantyzm tworzył obszary wolności, które przyczyniły się do rozwoju kształcenia. Oświata to nie instrument przekazu haseł reformacji, ale sedno jej programu teologicznego. I to jest w moim przekonaniu wyznacznik protestantyzmu – mówił ks. prof. Bogusław Milerski podczas Międzynarodowego Kongresu Ekumenicznego „Lublin – miasto zgody religijnej”.

Kongres odbył się od 29 do 31 października w Zamku Lubelskim oraz Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Każdy dzień był poświęcony innej tradycji chrześcijańskiej: prawosławiu, katolicyzmowi oraz ewangelicyzmowi.

Pierwszego dnia uczestnicy Kongresu debatowali o prawosławiu m.in. w perspektywie współczesnego świata, antropologii, liturgii. Wśród prelegentów znaleźli się prawosławni teologowie z Polski i zagranicy. Abp prof. Jerzy Pańkowski wygłosił referat na temat „Prawosławie w dialogu ekumenicznym”. – Nie można mieć pretensji do Kościoła prawosławnego, że chce zachować własną samoświadomość, na którą wpływa jego bogactwo i pełnia. Uczestnictwo prawosławia w dialogu ekumenicznym polega na dawaniu świadectwa swojej wiary. Cerkiew nigdy nie zgodzi się na jakiekolwiek kompromisy w sprawach wiary – tłumaczył. Stwierdził również, że protestancki model budowania jedności poprzez przyjmowanie wspólnie uzgodnionych dokumentów jest nieskuteczny, a ekumenizm powinien mieć wymiar praktyczny, np. być obecny w działaniach duszpasterskich i charytatywnych.

Drugi dzień Kongresu był poświęcony katolicyzmowi. Jednym z prelegentów był o. dr Marcin Lisak z Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego. Mówił o polskim katolicyzmie w świetle badań socjologicznych. Zauważył, że w ciągu ostatnich dwudziestu lat liczba katolików obecnych na niedzielnej mszy zmniejszyła się o ponad 4 mln osób. Słabnie religijne znaczenie małżeństwa, spada liczba ślubów kościelnych, rośnie wskaźnik rozwodów. O. Lisak powiedział też, że spada liczba powołań kapłańskich. – W Polsce można mówić o powolnej, hybrydowej sekularyzacji. Mimo tego wyodrębnia się zdecydowanie grupa Polaków o rosnących wskaźnikach religijności – stwierdził.

Jeden z bloków tematycznych był poświęcony zaangażowaniu Kościoła rzymskokatolickiego w ruch ekumeniczny. – Mamy pewien problem z pojmowaniem ekumenizmu w Polsce. To nie ekumenizm jest herezją, tylko jego odrzucenie – powiedział bp dr Krzysztof Nitkiewicz, przewodniczący Rady Konferencji Episkopatu Polski ds. Ekumenizmu. Podczas ostatniej części obrad drugiego dnia Kongresu mówiono o Kościołach starokatolickich: współczesnej działalności Unii Utrechckiej oraz zaangażowaniu ekumenicznym Kościołów tej tradycji, również w Polsce.

31 października, w 500. rocznicę symbolicznego początku reformacji, uczestnicy Kongresu debatowali na temat ewangelicyzmu. Ks. dr Ireneusz Lukas, sekretarz regionalny na Europę Światowej Federacji Luterańskiej, opowiadał o działalności tej organizacji. Zwracał uwagę na jej zaangażowanie w pomocy migrantom oraz ruchu ekumenicznym. Rektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie ks. prof. Bogusław Milerski wygłosił referat na temat „Reformacyjna pochwała kształcenia”. – Protestantyzm tworzył obszary wolności, które przyczyniły się do rozwoju kształcenia. Oświata to nie instrument przekazu haseł reformacji, ale sedno jej programu teologicznego. I to jest w moim przekonaniu wyznacznik protestantyzmu – powiedział. Zauważył też, że edukacja protestancka była pierwszym obszarem dialogu ekumenicznego.

Prof. Tadeusz Zieliński z ChAT zaprezentował referat na temat „Protestantyzm wobec współczesnej kultury”. Zwracał uwagę na ogromną różnorodność protestantyzmu, a co za tym idzie także stosunku protestantów do kultury. Mówił, że protestantyzm otworzył drogę do krytycznego myślenia i kwestionowania stereotypowych percepcji świata, zaś Kościoły protestanckie zrzekły się aspiracji do kontrolowania kultury. Zauważył też, że na gruncie protestanckim istotna jest kobieca ekspresja w kulturze. – Klasyczny protestantyzm od długiego czasu głosi, że to nie Kościoły powinny dążyć do panowania nad społeczeństwami, by formować ich kulturę, lecz chrześcijanie, poprzez osobisty wkład, mają inspirować społeczeństwo, mają perswadować społeczeństwu pożądane rozwiązania kulturowe. Ta idea jest dzisiaj poważnie zagrożona ze względu na malejącą rolę protestantyzmu klasycznego – przekonywał teolog.

Debatowano również o ekumenicznym zaangażowaniu protestantów. Referat na ten temat przedstawił dr Jerzy Sojka z ChAT. O ekumenicznych doświadczeniach ewangelików opowiadali podczas dyskusji panelowej proboszcz parafii luterańskiej w Lublinie ks. Grzegorz Brudny, dyrektor Polskiej Rady Ekumenicznej ks. dr Grzegorz Giemza, emerytowany biskup Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP i były prezes PRE ks. bp Jan Szarek oraz biblistka z ChAT prof. Kalina Wojciechowska. – Jedność jest czymś, co istnieje, bo jedność Kościoła musi istnieć skoro jest to ciało Chrystusa. W tym rozumieniu ekumenia byłaby drogą do uzyskania świadomości, że jesteśmy jedno. Jest to droga odkrywania siebie i innych – mówił ks. Grzegorz Giemza. Prof. Kalina Wojciechowska wskazywała na walor wzajemnego uczenia się w kontaktach ekumenicznych. Mówiła, że chrześcijaństwo w swej różnorodności może być jak symfonia. – Bardzo ważne, by ta polifonia zamieniała nam się w symfonię, a nie w kakofonię – zauważyła.

Po zakończeniu Kongresu jego uczestnicy wzięli udział w nabożeństwie z okazji Pamiątki Reformacji. Kazanie wygłosił ks. bp Jan Szarek. – Reformacja odmieniła świat nie tylko w dziedzinie religijnej, ale również kulturowej, społecznej, gospodarczej i politycznej – mówił. Podkreślił też ekumeniczny wymiar jubileuszu 500 lat reformacji. – Powrót do Chrystusa, naszego wspólnego Zbawiciela, może być i jest jedyną drogą do pojednania i wspólnego świętowania – przekonywał. Pozdrowienia zebranym na nabożeństwie przekazali zwierzchnik luterańskiej diecezji warszawskiej ks. bp Jan Cieślar, rzymskokatolicki metropolita lubelski abp Stanisław Budzik, ordynariusz prawosławnej diecezji lubelsko-chełmskiej abp Abel oraz zwierzchnik Kościoła Starokatolickiego w Holandii abp Joris Vercammen.

Kongres Ekumeniczny w Lublinie zorganizowały miejscowe diecezje rzymskokatolicka, prawosławna i luterańska, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lubelski Oddział Polskiej Rady Ekumenicznej, Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego oraz miasto Lublin. JEDNOTA była jednym z patronów medialnych tego wydarzenia.