NR 3/2019, s. 12

Jakie są problemy dialogu chrześcijańsko-żydowskiego i polsko-żydowskiego? Jak wygląda pamięć o Zagładzie w społeczeństwach izraelskim i polskim? Jakie ma ona znaczenie w relacjach między Polakami a Żydami? Jakie stereotypy utrudniają wzajemne relacje? O tych problemach dyskutowali uczestnicy programu „Wspólne dziedzictwo” zainicjowanego przez fundację Forum Dialogu.

W ramach programu odbyły się trzy seminaria: w Warszawie (15–16 marca), Jerozolimie (22–29 maja) i Łodzi (21–23 czerwca). Wzięli w nich udział przedstawiciele różnych instytucji i mediów chrześcijańskich, m.in. teolodzy, dziennikarze, społecznicy, aktywiści. Grupa miała charakter ekumeniczny, obok katolików wśród uczestników znaleźli się również protestanci: wykładowcy Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie: Kalina Wojciechowska, Andrzej Kluczyński i Jerzy Sojka, duszpasterz parafii luterańskich w Żyrardowie i Rawie Mazowieckiej diakon Halina Radacz, proboszcz Parafii Ewangelicko-Reformowanej w Warszawie ks. Michał Jabłoński oraz redaktor JEDNOTY Michał Karski. Główną pomysłodawczynią programu „Wspólne dziedzictwo” jest Zuzanna Radzik, członkini zarządu Forum Dialogu, zajmująca się dialogiem chrześcijańsko-żydowskim i katolickim feminizmem.

W ramach warszawskiego seminarium podjęto tematykę polskiej i izraelskiej pamięci o Zagładzie. Mówiono o problemach w dyskursie na ten temat i przemilczanych tematach trudnej historii.

Program tygodniowego seminarium w Jerozolimie był bardzo bogaty. Z jednej strony jego uczestnicy wzięli udział w cyklu wykładów i dyskusji w Instytucie Jad Waszem, m.in. na temat historii judaizmu, życia żydowskiego, antysemityzmu i Zagłady. Mieli okazję wysłuchać wybitnych badaczy, na czele z prof. Yehudą Bauerem, spotkać się z ocalonym z Zagłady, a także zwiedzić muzeum Instytutu upamiętniające ofiary Zagłady. Z drugiej strony poznawali współczesny Izrael – wzięli udział w modlitwie szabatowej, spotkali się z żydowskimi rodzinami na kolacji szabatowej, zwiedzali Jerozolimę i Masadę, zapoznali się z problematyką relacji izraelsko-palestyńskich czy sytuacją chrześcijan w Izraelu.

Ostatnie seminarium, w Łodzi, poświęcone było relacjom chrześcijańsko-żydowskim i możliwościom dialogu. Uczestnicy seminarium wysłuchali wykładów Zuzanny Radzik i abp. Grzegorza Rysia. Podczas warsztatów zastanawiali się, jak można prowadzić dialog i jak mówić o historii Żydów w Polsce.

Program „Wspólne dziedzictwo” zwrócił uwagę na kilka problemów z zakresu dialogu polsko-żydowskiego i chrześcijańsko-żydowskiego. Żydowskie korzenie chrześcijaństwa i obecność Żydów w historii Polski są oczywiste. Historia wzajemnych relacji bywała jednak często trudna: chrześcijaństwo niemal od zarania budowało się w opozycji do judaizmu, a na wzajemnych stosunkach wciąż ciążą doświadczenia antysemityzmu i Zagłady. Wiele faktów historycznych jest wypieranych lub zakłamywanych, co prowadzi do napięć i utrzymywania się w świadomości społecznej szkodliwych stereotypów. Uczciwa rozmowa o tym jest konieczna.

Zobacz też: Forum Dialogu