Pismo religijno-społeczne poświęcone polskiemu
      ewangelicyzmowi i ekumenii

12 / 1992

WŚRÓD KSIĄŻEK

ŚWIĘTA RADOŚCI I ŚWIATŁA

Przypowieść o Narodzeniu Pańskim

W pewnym człowieku narodzi! się Chrystus.
Ale ów człowiek nie słyszał
Anielskich harf,
Ani śpiewu pasterzy,
Ani nie przyniósł Chrystusowi w darze
Złota i mirry
Na podobieństwo trzech Mędrców.
Nie miał złota i mirry.
Ani nie uważał się za mędrca.
Ofiarował Mu natomiast Swoją samotność, Swoje cierpienia. Swoje grzechy, Swoją biedę. Swoje upadki. Po prostu
Wszystko, co posiadał.
Powiedział:
– Ty zawsze polujesz na człowieka. Panie. Upodobałeś sobie mnie. Chociaż nie wiem dlaczego...
Tak narodził się Chrystus w pewnym człowieku.

Ten wiersz Romana Brandstaettera, późny, bardzo osobisty, pochodzi z książki pt. Przypadki mojego życia1 Niezależnie od protestów, jakie budzi „rewolucja kanoniczna” w lekturach dla szkoły średniej, w wyniku której autor Innych kwiatków św. Franciszka z Asyżu, Kręgu biblijnego i przekładu Psałterza chyba więcej ucierpi niż zyska (mimo miana poety katolickiego), warto do jego książek wracać, czytać je sobie do poduchy albo pod choinką. Ostatnia jest jakby podsumowaniem całego życia pisarza, dla którego Biblia była księgą rodzinną.

Jest tu trochę tego, trochę owego: istna silva rerum. Sporo rzeczy znanych (Znacie? To posłuchajcie.), np. kapitalna opowieść Ja jestem Żyd z »Wesela« o dramacie arendarza z Bronowic i jego córki Pępki, którzy zdrowo ucierpieli z powodu „gęby”, jaką zrobił im Wyspiański. Są też warte, by wielokrotnie do nich wracać, bardzo krótkie i nieco dłuższe opowieści – stare i nowe. „Jest tu cały Roman Brandstaetter, niezwykle żywy uczestnik toczących się zdarzeń, zjadliwy ironista, liryk, autor mądrych przypowieści o życiu, uważny tropiciel Boga, świadek naszych trudnych czasów, autor ostatniego, przejmującego poematu Pieśń o Bożych Zegarach, poświęconego żonie, która o rok poprzedziła go na drodze do wieczności” (Marcin Babraj OP, Posłowie). Można cytować wiele zaskakujących celnością puent, anegdot i miniegzegez (np. Kohelet w szufladzie). Oto jedna scenka:

Rozmowa z księdzem proboszczem:

Pani K. rozmawiała z pewnym księdzem proboszczem o moim przekładzie Ewangelii św. Jana.
Mój przekład nie podobał się księdzu.
A na to pani K.:
Jan Paweł II ma odmienne zdanie o tym przekładzie. Ksiądz odparł:
Nie dziwię się... Ojciec Święty lubi Żydów... A wtedy ona:
Czy ksiądz proboszcz ma na myśli św. Jana, czy Brandstaettera?

CZAS CUDÓW

W grudniu wypada trwające osiem dni żydowskie święto Chanuka, obchodzone na pamiątkę zwycięstwa Machabeuszy i oczyszczenia sprofanowanej przez Greków świątyni. Jest to czas radości, nie wolno się wówczas smucić i płakać. Każdego dnia zapala się kolejną świeczkę w chanukowej lampce, a dzieci dostają od dziadków albo ojców chanukowe monety i grają w drejdla – kostkę z hebrajskimi literami nun, gimel, he i szin, co ma być skrótem słów: „I zdarzył się tam wielki cud” (w zbezczeszczonej przez pogan świątyni znaleziono opieczętowaną butelkę oliwy, która paliła się w świeczniku aż osiem dni).

Wszystkie opowieści (jedna na każdy dzień święta) I. B. Singera pt. Moc światła2opowiadają o jakimś cudzie, który wydarzył się podczas Chanuki, o bliskości i wierności Boga, dzięki którym w ciemnościach pojawia się światełko nadziei a zło musi odstąpić. Jakiś rabin powiedział, że kiedy Bóg sprawia cuda, często czyni to tak, że wyglądają one naturalnie. W serca wstępuje odwaga i siła (tytułowa opowieść o ucieczce dwojga dzieci z warszawskiego getta, los Żyda porwanego do carskiej armii – Chanuka w przytułku). Najpiękniejsza ze wszystkich jest chyba opowieść o narodzeniu upragnionego dziecka (Herszełe i Chanuka), która najdobitniej ze wszystkich w tej przepięknej książce pokazuje, że Bóg spełnia pragnienie serca.

Mok

1 Roman Brandstaetter: Przypadki mojego życia. Wydawnictwo „W drodze”, Poznań 1992, s. 318
2 Isaac Bashevis Singer: Moc światła. Osiem opowieści chanukowych. Przekład: Dorota Bogutyn, opracowanie słowniczka: Jolanta Gadomska, konsultacja problematyki judaistycznej: Michał Friedman, Stanisław Krajewski. Biblioteka im. Stanisława Vincenza, Wydawnictwo ATEXT, Gdynia 1991, s. 93