NR 9-10 / 2006
Dwunaste Forum Ewangelickie - taką nazwą posługiwano się na zjeździe niemal powszechnie - obradowało tym razem nad uchwalonym wiosną w Warszawie1 tematem "Kondycja protestantyzmu w Polsce" (z podtytułem "na tle katolickiej konfesjonalizacji życia publicznego"). Wbrew pewnym obawom, dotyczącym aktualności i popularności tego rodzaju spotkań, do Jawornika przyjechało blisko dwa razy wiecej uczestników, niż było ich rok wcześniej, na XI Forum w Bielsku-Białej. I już od pierwszego dnia było oczywiste, że sprowadziła ich tu nie tylko atrakcyjność tematu i świetna, jak zwykle, organizacja techniczna zjazdu - dzieło niestrudzonych braci, Jana i Pawła Puczków. Po prostu istnieje potrzeba wymiany myśli i poglądów, potrzeba kontynuacji przyjaźni, które się w tym "ruchu jawornickim" zawiązały i to wśród ludzi, którzy z reguły "nigdy nie mają czasu".
Dzień pierwszy (wstępny) - "Boże mrówki"
Zgodnie z niepisaną tradycją, pierwszy dzień Forum w Jaworniku wypełnia od lat wycieczka na Zaolzie. Przed wyruszeniem po raz szósty do tej pięknej ziemi - w której w ubiegłych latach śledziliśmy wydarzenia z czasów, gdy Śląsk Cieszyński był jeszcze jednolity, z czasów działalności Piłsudskiego, tułaczki Witosa, katastrofy Żwirki i Wigury oraz pojednania przy ich trumnach przywódców Polski i Czechosłowacji - organizatorzy zastanawiali się, czy będzie dość chętnych, by zapełnić niewielki, wynajęty autokar. Okazało się, że trzeba było wynająć największy z możliwych, który zapełniliśmy do ostatniego miejsca. Na Zaolziu gościliśmy najpierw u zwierzchnika Śląskiego Kościoła Ewangelickiego Augsburskiego Wyznania w Republice Czeskiej, ks. bp. Władysława Volnego, a potem w kilku jego parafiach, od Czeskiego Cieszyna do Karwiny.
Z licznych opowieści i prywatnych rozmów, które tam przeprowadziliśmy, wyłaniał się przejmujący obraz społeczności walczących na codzień o zachowanie swojej tożsamości religijnej, kulturalnej i narodowościowej, a także o zwyczajny, codzienny byt w nowych gospodarczych i politycznych warunkach. Istotny okazał się dla mieszkańców tej krainy problem mieszania się kultur osiadłych tu "od zawsze" ewangelików-Polaków z coraz liczniej napływającymi Czechami (ewangelikami, katolikami, bezwyznaniowcami) oraz włączanie starych, polskich wiosek do nowozbudowanych czeskich miast. Ważna była kwestia polskich szkół i zachowania polskiego języka, a także specyficzny dla górniczych terenów problem zapadania się gruntów i likwidacji całych osiedli, domów, kościołów oraz rozpraszania się ich mieszkańców i użytkowników w wielkoprzemysłowych aglomeracjach.
Wy tam w Polsce o nas nic nie wiecie - mówili z goryczą niektórzy nasi rozmówcy - i nigdy dużo nie wiedzieliście. A nasze życie co kilkadziesiąt lat idzie w rozsypkę: pierwsza wojna światowa, zajęcie Zaolzia, druga wojna, rok 68, wreszcie dzisiejsze przemiany. Wciąż jesteśmy niszczeni, wciąż nas ubywa, ale wciąż się organizujemy od nowa, odbudowujemy domy, parafie, kościoły, jak mrówki. A my, słuchając ich w pięknie zadbanych parafialnych obiektach, opowiadających z zapałem o swoich działaniach, myśleliśmy, że to nie są chyba zwykłe "mrówki".
Dzień drugi - gdzie nasza siła, gdzie nasza droga?
Drugi dzień Forum był pierwszym dniem właściwych obrad. Po zwyczajowej uroczystości otwarcia rozpoczął się "maraton" referatów przeplatanych krótkimi (zbyt krótkimi, ale na dłuższe brakło czasu) seriami pytań. Zwracała uwagę liczniejsza niż na poprzednich spotkaniach reprezentacja duchownych, w tym obecność czterech ewangelickich biskupów oraz ks. dr. Pawła Gajewskiego, ewangelicko-reformowanego duchownego z parafii waldensów z Perrero we Włoszech.
Wysłuchaliśmy szeregu referatów i wystąpień mówiących o źródłach naszej siły, o naszej dzisiejszej kondycji, zaś najbardziej utkwiły mi w pamięci myśli zawarte w pracach prof. Jana Harasimowicza z Uniwersytetu Wrocławskiego Stan badań nad dziejami i kulturą protestantyzmu w Polsce, dr Doroty Niewieczerzał z Warszawy Odmienność ewangelicka dzisiaj, ks. dr. Marcina Hinca z ChAT Ewangelicka etyka teologiczna a katolicka nauka społeczna i dr. Krzysztofa Dorosza O modlitwie (pełen głębokich przemyśleń esej wygłoszony rankiem następnego dnia).
Dramatyczne pytania o dalszą naszą drogę zostały niebanalnie sformułowane m.in. w wystąpieniach prof. Ewy Chojeckiej z Uniwersytetu Śląskiego Kilka kłopotliwych pytań o współczesną kondycję protestantyzmu w Polsce, red. Tondery z Krakowa Ewangelicyzm otwarty czy zamknięty i ks. bp.Tadeusza Szurmana Ekumenizm czy ekskluzywizm religijny - perspektywy na przyszłość. Dyskusja nad przedstawionymi tezami była zawzięta, ale toczyła się (ach ten wieczny brak czasu!) głównie w kuluarach i na wspaniałej "uczcie duchowej", jaką stały się wieczorne występy polskich zespołów artystycznych w Ośrodku Kultury "Strzelnica" w Czeskim Cieszynie.