NR 3/2014, s. 38

Była działaczką narodową i społeczną wyznania ewangelicko-reformowanego. Do historii przeszła przede wszystkim jako tłumaczka „Zarysu dziejów powstania i upadku reformacji w Polsce” autorstwa Walerjana hr. Krasińskiego.

Urodziła się w majątku Jastrzembinka w 1844 r. w guberni kijowskiej, ale szlachecka rodzina Geysztowt Bernatowiczów pochodziła z Litwy. Nazwisko to wspomina gość domu, Adam Mickiewicz w I księdze „Pana Tadeusza”. Każde pokolenie w tej rodzinie walczyło o Polskę. Maria całe życie ubierała się na szaro. Prawdopodobnie była to żałoba po powstaniu styczniowym i braciach, którzy zmarli na zesłaniu.

Maria po powstaniu styczniowym osiadła w Szwajcarii, gdzie aktywnie uczestniczyła w życiu polskiej emigracji i uczyła języków obcych. Interesowała się również życiem religijnym i sposobem wychowania dziewcząt. Te metody przeniosła później na ziemie polskie. W Krakowie założyła internat dla kształcących się w tym mieście panien. Do Cieszyna przeprowadziła się w roku 1905, gdzie spędziła większą część swojego życia. Dla upamiętnienia pamięci swego stryja Feliksa Aleksandra Geysztowt Bernatowicza, autora powieści „Pojata córka Lezdejki, albo Litwini w XIV w.”, nazwała swoją siedzibę przy ulicy Błogockiej 10 „Dworek Pojata”. Pod taką nazwą dom był znany mieszkańcom przedwojennego Cieszyna.

Założyła działające do I wojny światowej fundacje dla kształcących się w polskich szkołach niezamożnych ewangelickich chłopców i dziewcząt. Znalazła się wśród założycielek Polskiego Ewangelickiego Stowarzyszenia Niewiast. Wybrana na pierwszą przewodniczącą, stała na czele Stowarzyszenia do roku 1920. Zajmowała się również szeroko rozumianą...

Pełny tekst artykułu (po zalogowaniu w serwisie)

Jak uzyskać pełny dostęp do zasobów serwisu jednota.pl

Na zdjęciu tablica upamiętniająca Marię Geysztowt Bernatowiczównę (fot. Ewa Jóźwiak)