Pismo religijno-społeczne poświęcone polskiemu
      ewangelicyzmowi i ekumenii

5 / 1998

Refleksja na gruncie polskim

Staraniem Międzywydziałowego Instytutu Ekumenii i Dialogu Papieskiej Akademii Teologicznej oraz Krakowskiego Oddziału Polskiej Rady Ekumenicznej odbyła się 13 marca sesja poświęcona tematowi: „Pojednanie – dar Boga i źródło nowego życia. W nawiązaniu do II Ekumenicznego Zgromadzenia w Grazu – refleksja na gruncie polskim”. Jako prelegenci zostali zaproszeni przedstawiciele kilku Kościołów. Sesję otworzyli: rektor PAT ks. prof. Adam Kubiś i ks. Roman Mikler (lut.), prezes Krakowskiego Oddziału PRE. „Ufam – powiedział rektor PAT – że chociaż nosimy w sobie ślady podziałów, jednak wierzymy w moc Ducha Świętego, który nieustannie działa pośród nas i zbliża nas do siebie”.

Tematykę referatów podzielono na dwa zakresy: „Pojednanie między narodami” (sesja przedpołudniowa w kościele ewangelicko-augsburskim) oraz „Pojednanie między Kościołami” (sesja popołudniowa w PAT), ale praktycznie tematy te przeplatały się z sobą, trudno bowiem o ich ścisłe rozgraniczenie.

Ks. Roman Mikler, opierając się na opracowanym w 1994 r. w Niemczech przez Kościół ewangelicko-augsburski dokumencie „Żydzi i judaizm”, zaproponował refleksję nad dialogiem chrześcijańsko-żydowskim. Uzasadnił to dwiema rocznicami, z którymi zbiegła się sesja: likwidacji getta krakowskiego (13 marca) oraz Marca 1968 r., kiedy to wielu polskich Żydów i Polaków pochodzenia żydowskiego pozbawiono obywatelstwa i skazano na przymusową emigrację. Holokaust jest ostrzeżeniem, aby każdemu nieludzkiemu czynowi przeciwstawiać się od samego początku – podkreślił.

Ks. Manfred Deslaers z Akwizgranu, pracujący od kilku lat w Oświęcimiu, mówiąc o pojednaniu polsko-niemieckim, przypomniał o wielu inicjatywach prowadzących do pojednania między obydwoma narodami, u podstaw których legła motywacja chrześcijańska. Prof. Włodzimierz Mokry z Uniwersytetu Jagiellońskiego, grekokatolik, prezes Fundacji im. św. Włodzimierza, zajął się stosunkami między Zachodem a Wschodem na przykładzie wydarzeń na Ukrainie. Istotną część referatu poświęcił też dziejom chrześcijaństwa na Rusi. Przypomniał, że św. Cyryl już w IX w. krytykował respektowanie przez hierarchów kościelnych jedynie greki, łaciny i hebrajskiego, pytając: „Czy uważacie Boga za tak słabego, aby nie mógł dać ludziom możliwości korzystania z własnych języków, czy też za tak strasznego, że tego nie chce?” Z kolei św. Włodzimierz, chrzciciel Rusi, tak przejął się nakazem miłości bliźniego, że zniósł karę śmierci w księstwie kijowskim (X w.).

Ks. dr Zdzisław Kijas z PAT poświęcił swe wystąpienie pojednaniu „na granicy przeszłości i przyszłości” oraz spojrzeniu z różnych punktów widzenia na pojednanie między narodami, Kościołami i kulturami oraz między ludźmi żyjącymi obok siebie, zwracając uwagę na niedoskonałości systemu prawnego. W nie przewidzianym uprzednio w programie wystąpieniu muzułmański imam Mahmud Taha Żuk mówił o znaczeniu Koranu dla wyznawców islamu i ich postaw moralnych.

Podczas sesji popołudniowej abp Jeremiasz, rektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, mówił o coraz lepszych stosunkach ekumenicznych, o czym świadczy coroczny Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan, współpraca uczelni teologicznych, kontakty na poziomie parafialnym. Wiele uwagi poświęcił stosunkom między Kościołem prawosławnym a grekokatolickim w związku z nie uregulowaną dotąd kwestią użytkowania przez prawosławnych 21 cerkwi grekokatolickich. Odniósł się też do konfliktu katolicko-prawosławnego na terenach b. ZSRR i oceny pracy ewangelizacyjnej katolików.

Ks. bp Paweł Anweiler z luterańskiej diecezji cieszyńskiej wspominał zgromadzenie Kościołów z Polski, Niemiec, Czech i Słowacji w Wiśle w 1996 r., poświęcone problematyce zbliżonej do poruszanej w Grazu. Podkreślał też znaczenie bezpośrednich spotkań i przyjaźni między ludźmi różnej narodowości, jakie się przy takich okazjach nawiązują.

Ks. bp Alfons Nossol, przewodniczący Rady Episkopatu ds. Ekumenizmu, zajął się pojednaniem jako pojęciem teologicznym. Dar Bożego pojednania weryfikuje się na co dzień w naszym pojednaniu z innymi, ale obok pojednania z Bogiem i ludźmi ważne dla człowieka jest również pojednanie z samym sobą. Jedną z dróg prowadzących do pojednania jest „uzdrowienie pamięci” przez przebaczenie. Właśnie o znaczeniu przebaczenia i pojednania oraz o wzajemnej relacji tych pojęć mówił ks. bp Zdzisław Tranda. Powołując się na rozmaite przykłady, zaznaczył, jak trudno przebaczyć, gdy wyrządzona krzywda jest szczególnie wielka, zwłaszcza w skali społeczeństw czy narodów. Wtedy należy mówić o trudnym procesie, a nie o jednorazowym akcie pojednania. Naszym zadaniem jest jednak przekonywanie ludzi do przebaczania. Jeśli chrześcijanie nie będą tego czynić, któż zrobi to za nas?

Ks. rektor Adam Kleszczyński (metod.) omówił postępy w zbliżaniu się do siebie Kościołów Rzymskokatolickiego i Ewangelicko-Metodystycznego w Polsce, co potwierdza potrzebę nieprzerwanego prowadzenia dialogów międzykościelnych.

W seminarium wzięło udział wiele osób, zwłaszcza ludzi młodych, w tym studentów PAT. Części obrad przysłuchiwał się metropolita krakowski kard. Franciszek Macharski, obecni byli też przedstawiciele Kościoła mariawitów i Kościoła baptystów.

Ks. bp Zdzisław Tranda