NR 4/2015, ss. 22–24

Do
Kościołów Członkowskich i Organizacji Zrzeszonych
Światowej Rady Kościołów,
Konferencji Kościołów Europejskich oraz
Komisji Kościołów ds. Migrantów w Europie

Sytuacja uchodźców w Europie:
inicjatywy Kościołów dla uchodźców i innych migrantów
Priorytet bezpiecznego przejazdu

Drogie Siostry i Drodzy Bracia w Chrystusie!
Drodzy Koledzy i Przyjaciele!

W świetle trwających migracji uchodźców piszemy, aby ponowić apele naszych organizacji o pełną współczucia ekumeniczną odpowiedź na problemy osób najbardziej dotkniętych przez kryzys – zdesperowanych ludzi przybywających do Europy na skutek ogromnego cierpienia i zagrożenia.

Pragniemy również podzielić się niektórymi opowieściami o odpowiedzi Kościołów i powiązanych organizacji na bieżące potrzeby i zapytać o historie z innych społeczności.

W ciągu ostatnich tygodni wszyscy byliśmy świadkami dramatycznego rozwoju sytuacji dotyczącej napływu uchodźców i migrantów do brzegów i granic Europy. Najnowsze wiadomości i zdjęcia były szczególnie poruszające. Tysiące uchodźców zebrały się wokół dworca kolejowego w Budapeszcie i wydawało się, że nie ma rozwiązania tej sytuacji. Jednak Austria i Niemcy porozumiały się z Węgrami i otworzyły granice dla uchodźców, a nowi przybysze zostali serdecznie powitani przez tamtejszych obywateli, w tym przywódców kościelnych. Choć nierelacjonowane tak szeroko, wsparcie mieszkańców – szczególnie Grecji, Macedonii, Serbii, Węgier i Włoch – ma zasadnicze znaczenie, gdyż dzięki niemu ludzie będący w drodze mogą przetrwać i odzyskać siły.

Przybycie dziesiątek tysięcy migrantów do Grecji czy Włoch nie oznacza, że uchodźcy znaleźli bezpieczne miejsce i ochronę, na którą zasługują. Tysiące uchodźców udają się dalej.

Najbardziej dramatyczny kryzys uchodźców nadal dotyka kraje graniczące z Syrią. Z około 12 mln Syryjczyków wysiedlonych w wyniku trwającego, nierozwiązanego konfliktu, 4 mln przekroczyły granice krajów sąsiednich. Jordania, Liban i Turcja przyjęły większość z nich. Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców wezwał społeczność międzynarodową do działania w trybie pilnym i do skutecznego reagowania na największy kryzys uchodźczy po drugiej wojnie światowej.

W wyniku niewystarczającej odpowiedzi społeczności międzynarodowej w zakresie sprostania potrzebom humanitarnym – nie mówiąc już o doprowadzeniu do zakończenia brutalnego konfliktu – ci uchodźcy, którzy mogą, próbują sami znaleźć wyjście z sytuacji. Bezpieczne i legalne kanały migracji nie zostały otwarte, więc zwracają się oni do przemytników, czasem padają ofiarą grup zajmujących się handlem ludźmi. Zwiększona liczba zgonów na Morzu Śródziemnym jest szokującą rzeczywistością.

Polityka i stanowiska dotyczące uchodźców i migracji

12 czerwca 2015 r. Komitet Wykonawczy Światowej Rady Kościołów (ŚRK) w oświadczeniu w sprawie odpowiedzi na kryzys migracyjny zachęcał „Kościoły członkowskie ŚRK i partnerów ekumenicznych oraz wszystkich ludzi dobrej woli do promowania bardziej otwartego i przyjaznego podejścia do »obcego« i bliźniego w potrzebie, oraz do pomocy w przyjęciu uchodźców i migrantów i opiece nad nimi w pełnym poszanowaniu danej im od Boga godności ludzkiej”.

Rada Zarządzająca Konferencji Kościołów Europejskich (KKE) w oświadczeniu „Nie zapominajcie o gościnności wobec obcych” z 3 czerwca 2015 r. wzywa Kościoły w Europie, aby:

• kontynuować modlitwę za tych, którzy uciekają od konfliktów, wojen i zniszczenia;
• upamiętnić tych, którzy stracili życie w drodze do Europy i wykorzystać materiał opracowany na coroczny dzień upamiętnienia (21 czerwca 2015 r.) zaproponowany przez KKE i Komisję Kościołów ds. Migrantów w Europie (KKME);
• kontynuować pracę nad przyczynami przymusowych wysiedleń;
• tworzyć przestrzeń na przyjęcie uchodźców, prezentując przykład dany przez Kościoły w basenie Morza Śródziemnego i w innych miejscach świata;
• stworzyć miejsca, gdzie będzie można rozmawiać o obawach związanych z przybyciem obcych i znajdować konstruktywne rozwiązania związane ze wspólnym życiem;
• pracować wspólnie nad zmianą polityki Unii Europejskiej i państw stowarzyszonych i przejść od powstrzymywania migracji do umieszczenia człowieka w centrum polityki migracyjnej, współpracując także z KKME nad tą sprawą w ramach projektu „Bezpieczny przejazd”;
• zwrócić się do rządów krajowych i odpowiednich władz w państwach członkowskich UE w celu wspierania polityki migracyjnej skupionej na człowieku.

Zgromadzenie Komisji Kościołów ds. Migrantów w Europie w 2014 r. wzywało do: „zmiany nastawienia do migracji zgodnie z wartościami europejskimi. Oznacza to również prawdziwie ludzkie podejście do ochrony uchodźców według odpowiednich konwencji europejskich i międzynarodowych, co obejmuje bezpieczny i legalny dostęp do Europy dla tych, którzy potrzebują ochrony.

Opowiadamy się za wspólnym europejskim systemem azylowym, zapewniającym godne warunki przyjmowania potrzebujących oraz wspólnym europejskim programem przesiedleń, który w centrum stawia człowieka i jego godność. Dlatego wzywamy rządy europejskie do tworzenia polityki, która ma na celu rozwiązanie głównych przyczyn przymusowej migracji.

Wzywamy rządy europejskie do wzięcia odpowiedzialności w szczególności za sytuację małoletnich – najbardziej narażonej grupy – którzy często pozbawieni są jakiejkolwiek stabilności, pełnego życia rodzinnego i możliwości edukacji”.

Jak oświadczył komisarz UE ds. migracji, spraw wewnętrznych i obywatelstwa Dimitris Awramopulos w grudniu 2014 r. na konferencji Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców: „Europa może i powinna zrobić więcej”. Ta krytyczna sytuacja wymaga naszej modlitwy, współczucia i działania.

W ciągu ostatnich miesięcy w Europie rzeczywiście dało się zauważyć powszechną solidarność z uchodźcami w Kościołach członkowskich ŚRK i KKE oraz wśród partnerów ekumenicznych.

Przykłady praktycznego działania Kościołów i organizacji ekumenicznych:

• W wielu częściach Grecji Kościoły wspierają nowo przybyłych uchodźców. Na wyspach Morza Egejskiego niektóre parafie odpowiadają na podstawowe potrzeby osób przybywających z sąsiedniej Turcji. W Grecji kontynentalnej Kościoły pomagają na różne sposoby, począwszy od organizowania jadłodajni charytatywnych po dostarczanie niezbędnych rzeczy w ośrodkach przyjmowania uchodźców. Pomocy w tej wyjątkowej sytuacji towarzyszy wsparcie prawne, w szczególności ze strony ekumenicznego programu ds. uchodźców Kościoła Grecji.
• Na Węgrzech Kościół Reformowany na różne sposoby dba o uchodźców, a obecnie świadczy usługi medyczne w jednym z obozów dla uchodźców. Kościół Luterański i Hungarian Interchurch Aid są również aktywne w niesieniu pomocy.
• Agencje pomocy humanitarnej związane z Kościołem w krajach skandynawskich i w Niemczech starają się usprawnić przyjęcie uchodźców w krajach południowej Europy. Wystosowano apele o darowizny, a agencje realizują swoje zadania we współpracy z partnerami w regionie.
• W Wielkiej Brytanii wielu przywódców kościelnych zabrało głos na temat kryzysu uchodźców w Calais, w pobliżu Eurotunelu, nawołując do wyrażania współczucia i humanitarnej odpowiedzi na tę sytuację.
• W Niemczech Kościoły inicjują i wspierają lokalne inicjatywy pomagające uchodźcom. Synody wypowiedziały się za przyjęciem i relokacją uchodźców, a Kościoły hojnie przekazują pieniądze na działania solidarnościowe w innych krajach.
• W Szwecji Kościoły dbają o dalsze przyjmowanie uchodźców pod hasłem „zróbmy miejsce!”.
• Federacja Kościołów Ewangelickich we Włoszech monitoruje sytuację na wyspie Lampedusa i zapewnienia przestrzeń na spotkanie między miejscową ludnością a nowo przybyłymi uchodźcami na Sycylii. Kościoły odgrywają ważną rolę w przyjęciu uchodźców na terenie całego kraju.
• W Czechach Ewangelicki Kościół Czeskobraterski zaapelował do rządu, aby umożliwić relokację syryjskich uchodźców o specjalnych potrzebach.
• Kościół Protestancki w Holandii w publicznym oświadczeniu zapewnił władze państwowe o wsparciu w organizowaniu miejsc przyjęcia uchodźców w gminach i apelował o bezpieczne i legalne ścieżki do Europy.
• Kościoły Danii, Niemiec, Holandii i innych krajów wysłały delegacje do Włoch lub Grecji, aby wyrazić swoje poparcie dla Kościołów w tych krajach i dla ich pracy dla uchodźców.
• ACT Alliance przez swoich członków w Grecji (IOCC/Apostoli), na Węgrzech (Hungarian Interchurch Aid) i Serbii (Philanthropy) rozpoczęła niesienie pomocy humanitarnej. Apel ACT z 9 września umożliwi dalszą, zwiększoną pomoc. Zostanie stworzona jednostka koordynująca działania pod auspicjami ACT, a spotkanie na temat współpracy wszystkich członków ACT w jej ramach odbędzie się w Belgradzie 16 i 17 września 2015 r.

Lista ta nie jest wyczerpująca, ale powyższe działania stanowią przykład, jak Kościoły mogą angażować się w odpowiedzi na kryzys uchodźczy. W tym krytycznym momencie ekumeniczna współpraca jest szczególnie ważna w celu zwiększenia zbiorowego wpływu naszych różnorodnych działań, aby w ten sposób zachęcić innych i dać wspólne świadectwo współczucia, sprawiedliwości i pokoju.

Charakter tego kryzysu wymaga zarówno wsparcia humanitarnego, jak i nawoływania władz do działania. Jako pomoc w apelowaniu do rządzących w załączeniu przesyłamy listę najważniejszych punktów.

Prosimy także o informację o zobowiązaniach i zaangażowaniu waszych Kościołów lub organizacji w odpowiedzi na nasze wspólne powołanie chrześcijańskie: „Ponieważ byłem głodny i daliście Mi jeść, byłem spragniony i daliście Mi pić, byłem tułaczem i przyjęliście Mnie” (Mt 25,35; przekład Biblii ekumenicznej).

Z poważaniem,

Doris Peschke
Sekretarz Generalna KKME

ks. Guy Liagre
Sekretarz Generalny KKE

ks. Olav Fykse Tveit
Sekretarz Generalny ŚRK

9 września 2015 r.

tłum. Katarzyna Wojtak