Pismo religijno-społeczne poświęcone polskiemu
      ewangelicyzmowi i ekumenii

NR 3/2017, ss. 20–23

Przyjęte w 2004 r. przez Światowy Alians Kościołów Reformowanych
(obecnie Światowa Wspólnota Kościołów Reformowanych)

 

1. W odpowiedzi na pilne wezwanie południowoafrykańskich Kościołów członkowskich, które spotkały się w Kitwe w 1995 r., oraz uznając narastającą skalę globalnej niesprawiedliwości ekonomicznej i zniszczeń ekologicznych, XXIII Rada Generalna (Debreczyn, 1997) zaprosiła Kościoły członkowskie Światowego Aliansu Kościołów Reformowanych [ŚAKR] do wejścia w proces „rozpoznania, wyjaśnienia i wyznania” „…że się rozwiązuje bezprawne więzy, że się zrywa powrozy jarzma, wypuszcza na wolność uciśnionych” [Iz 58,6], gdy [Kościoły] usłyszały krzyki braci i sióstr na całym świecie i widziały Boży dar stworzenia zagrożony zniszczeniem.

2. Od tego czasu dziewięć Kościołów członkowskich zobowiązało się do przyjęcia postawy wiary; niektóre są jeszcze w trakcie procesu; inne zbadały problem i uznały głębokość kryzysu. Ponadto, w partnerstwie ze Światową Radą Kościołów, Światową Federacją Luterańską oraz lokalnymi organizacjami ekumenicznymi, ŚAKR zaangażował się w konsultacje we wszystkich regionach globu, od Seulu/Bangkoku (1999) do Stony Point (2004). Odbyły się dodatkowe konsultacje z Kościołami z Południa w Buenos Aires (2003) oraz z Kościołami z Południa i Północy w London Colney (2004).

3. Zebrani w Akrze, w Ghanie, na Radzie Generalnej ŚAKR byliśmy w niewolniczych lochach Elminy i Cape Coast, gdzie wielu Afrykanów zredukowano do towaru, sprzedano i poddano grozie represji i śmierci. Krzyk „nigdy więcej” jest uciszany przez ciągle trwającą rzeczywistość handlu ludźmi i opresję globalnego systemu ekonomicznego.

4. Dziś mamy podjąć decyzję o zobowiązaniu wiary.

Rozpoznawanie znaków czasu

5. Usłyszeliśmy, że stworzenie wciąż wzdycha w ucisku, czekając na wyzwolenie (Rz 8,22). Krzyk cierpiących ludzi i zranienie samego stworzenia są dla nas wyzwaniem. Widzimy dramatyczną konwergencję ludzkiego cierpienia i szkód wyrządzonych reszcie stworzenia.

6. Znaki czasu stały się bardziej alarmujące i wymagają interpretacji. Przyczyny potężnych zagrożeń dla życia to przede wszystkim produkty niesprawiedliwego system ekonomicznego, którego bronią i który chronią potęgi polityczne i militarne. Systemy ekonomiczne są kwestią życia i śmierci.

7. Żyjemy w gorszącym świecie, który przeczy Bożemu wezwaniu do życia dla wszystkich. Roczny dochód najbogatszego 1 proc. jest równy dochodowi najbiedniejszych 57 proc., 24 tys. ludzi umiera rocznie z biedy i niedożywienia. Dług biednych krajów rośnie, choć pierwotna pożyczka została już wielokrotnie spłacona. Wojny o surowce zabierają życie milionów, a kolejne miliony umierają od uleczalnych chorób. Pandemia HIV/AIDS dotyka życia na całym świecie, oddziałując najsilniej na ubogich, gdzie leki generyczne nie są dostępne. Większość żyjących w ubóstwie to kobiety i dzieci, a liczba żyjących w absolutnej biedzie, za mniej niż 1 dolara dziennie, rośnie.

8. Polityka nieograniczonego wzrostu w krajach uprzemysłowionych i dążenie do zysku międzynarodowych korporacji splądrowały Ziemię i poważnie zniszczyły środowisko naturalne. W 1989 r. codziennie ginął bezpowrotnie jeden gatunek roślin lub zwierząt; w 2000 r. działo się to co godzinę. Zmiany klimatu, wytrzebienie populacji ryb, wylesianie, erozja gleb, zagrożenia dla rezerw wody pitnej są niektórymi spośród dewastujących konsekwencji. Społeczności się rozpadają, ludzie tracą możliwość utrzymania się, regiony przybrzeżne i wyspy Pacyfiku są zagrożone zatopieniem i wzmagającymi się burzami. Wysokie poziomy radioaktywności zagrażają zdrowiu i środowisku. Formy życia i wiedza kulturowa są patentowane dla finansowego zysku.

9. Ten kryzys związany jest bezpośrednio z rozwojem neoliberalnej globalizacji ekonomicznej, bazującej na następujących przekonaniach:

  • nieskrępowana konkurencja, konsumpcjonizm i nieograniczony wzrost gospodarczy oraz akumulacja dóbr są najlepsze dla świata;
  • własność prywatna nie ma zobowiązań społecznych;
  • spekulacja kapitałowa, liberalizacja i deregulacja rynku, prywatyzacja usług komunalnych i zasobów narodowych, nieograniczony dostęp zagranicznych inwestorów i importu do rynku, niższe podatki i nieskrępowany przepływ kapitału pozwoli osiągnąć dostatek dla wszystkich;
  • zobowiązania społeczne, ochrona biednych i słabych, związki zawodowe oraz relacje między ludźmi są podrzędne wobec procesu wzrostu gospodarczego i akumulacji kapitału.

10. To właśnie jest ideologia, która twierdzi o sobie, że nie ma wobec niej alternatywy, domagająca się niekończących się ofiar od biednych i stworzenia. Składa ona fałszywą obietnicę, że może ocalić świat przez tworzenie dóbr i dostatku, zagarniając władzę nad życiem i wymagając absolutnego posłuszeństwa, które sprowadza się do bałwochwalstwa.

11. Uznajemy wielkość i złożoność problemu. Nie szukamy łatwych rozwiązań. Jako poszukujący prawdy i sprawiedliwości, patrząc oczami słabych i cierpiących, widzimy, że obecny (nie)porządek świata zakorzeniony jest w bardzo złożonym i niemoralnym systemie, którego broni imperium. Używając terminu „imperium” mamy na myśli zbieg sił ekonomicznych, kulturowych, politycznych i militarnych, tworzący system dominacji, któremu przewodzą silniejsze kraje, by chronić i obronić swój własny interes.

12. W klasycznej ekonomii liberalnej państwo istnieje, by chronić własność prywatną i umowy na konkurencyjnym rynku. Dzięki walce ruchów robotniczych państwa zaczęły regulować rynki i troszczyć się o socjalny dobrobyt ludzi. Od lat 80. XX w., przez umiędzynarodowienie kapitału, neoliberalizm zaczął dążyć do rozmontowania socjalnych funkcji państwa. W neoliberalizmie celem gospodarki jest pomnożyć zyski i zwrot dla właścicieli środków produkcji oraz kapitału finansowego, wykluczając jednocześnie większość ludzi i traktując naturę jak towar.

13. Tak jak rynki stały się globalne, tak też i instytucje polityczne i prawne, które je chronią. Rząd Stanów Zjednoczonych i jego sojusznicy, wraz z międzynarodowymi organizacjami finansowymi i handlowymi (Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Bank Światowy, Światowa Organizacja Handlu), używają sojuszy politycznych, ekonomicznych czy wojskowych, by chronić i promować interesy właścicieli kapitału.

14. Widzimy dramatyczną konwergencję kryzysu ekonomicznego z ekonomiczną globalizacją i geopolityką mającą za zaplecze ideologię neoliberalną. To globalny system, który broni interesów potężnych. Dotyka i niewoli nas wszystkich. Ponadto, w kategoriach biblijnych taki system akumulacji dóbr kosztem biednych jest widziany jako niewierność wobec Boga i jako odpowiedzialny za cierpienie, któremu dałoby się zapobiec, a nazywany jest Mammonem. Jezus powiedział nam, że nie możemy służyć Bogu i Mammonowi (por. Łk 16,13).

Wyznanie wiary wobec ekonomicznej niesprawiedliwości i zniszczeń ekologicznych

15. Zobowiązanie wiary może być wyrażone w różny sposób, zależnie od lokalnych i teologicznych tradycji: jako wyznanie, jako wspólne wyznawanie, jako postawa wiary, jako wierność Bożemu przymierzu. Wybieramy wyznanie – nie w sensie klasycznej konfesji doktrynalnej, bo ŚAKR nie może takowej przyjąć, ale by pokazać pilną konieczność aktywnej odpowiedzi na wyzwania naszego czasu i wołanie z Debreczyna. Zapraszamy Kościoły członkowskie, by przyjęły i odpowiedziały na nasze wspólne świadectwo.

16. Mówiąc z perspektywy naszej reformowanej tradycji wyznaniowej, rozpoznawszy znaki czasu, Rada Generalna ŚAKR potwierdza, że globalna sprawiedliwość ekonomiczna jest niezbędna dla integralności naszej wiary w Boga i naszego uczniostwa jako chrześcijan. Wierzymy, że integralność naszej wiary jest zagrożona, jeśli będziemy milczeć lub odmówimy działania wobec obecnego systemu neoliberalnej globalizacji ekonomicznej i dlatego wyznajemy przed Bogiem i sobą nawzajem:

17. Wierzymy w Boga, Stwórcę i Podtrzymującego wszelkie życie, który powołuje nas do partnerstwa w stworzeniu i odkupieniu świata. Żyjemy w obietnicy, że Jezus Chrystus przyszedł, by wszyscy mieli pełnię życia (J 10,10). Prowadzeni i podtrzymywani przez Ducha Świętego otwieramy się na rzeczywistość naszego świata.

18. Wierzymy, że Bóg jest suwerenny nad całym stworzeniem. „Pańska jest ziemia i to, co ją napełnia” (Ps 24,1).

19. Odrzucamy więc obecny porządek ekonomiczny świata, narzucony przez globalny, neoliberalny kapitalizm czy jakikolwiek inny system ekonomiczny, w tym gospodarki centralnie planowane, które łamią Boże przymierze wykluczając biednych, słabych i całe stworzenie z pełni życia. Odrzucamy jakiekolwiek postulaty ekonomicznego, politycznego czy militarnego imperium, które obala Bożą suwerenność nad życiem i działa sprzecznie ze sprawiedliwym panowaniem Boga.

20. Wierzymy, że Bóg zawarł przymierze z całym stworzeniem (Rdz 9,8–12). Bóg powołał ziemską wspólnotę, opartą na wizji sprawiedliwości i pokoju. Przymierze jest darem łaski, którego nie można sprzedawać na targowisku (Iz 55,1). Jest ekonomią łaski dla gospodarstwa całego stworzenia. Jezus pokazuje, że jest to inkluzywne przymierze, w którym biedni i wykluczeni są preferowanymi partnerami, i powołuje nas, by sprawiedliwość wobec „tych najmniejszych” (Mt 25,40) była w centrum społeczności życia. Całe stworzenie jest pobłogosławione i włączone w to przymierze (Oz 2,18nn.).

21. Odrzucamy więc kulturę szerzącego się konsumpcjonizmu, chciwej konkurencji i egoizmu neoliberalnego systemu globalnego rynku czy jakiegokolwiek innego systemu, który twierdzi, że nie ma dlań alternatywy.

22. Wierzymy, że każda forma ekonomicznego kształtowania gospodarstwa życia, danego nam w Bożym przymierzu, by życie podtrzymać, jest odpowiedzialnością wobec Boga. Wierzymy, że ekonomia istnieje, by służyć godności i dobrostanowi ludzi w społeczności, w granicach podtrzymania stworzenia. Wierzymy, że ludzie powołani są do wybrania Boga przed Mammonem i że wyznawanie naszej wiary jest aktem posłuszeństwa.

23. Odrzucamy więc nieuregulowaną akumulację dóbr i nieograniczony wzrost, które kosztowały już życie milionów i zniszczyły wiele z Bożego stworzenia.

24. Wierzymy, że Bóg jest Bogiem sprawiedliwości. W świecie korupcji, wyzysku i chciwości Bóg jest w szczególny sposób Bogiem pozbawionych środków do życia, biednych, poddanych wyzyskowi, tych, którym wyrządzono zło, i wykorzystanych (Ps 146,7–9). Bóg wzywa do sprawiedliwych relacji z całym stworzeniem.

25. Odrzucamy więc każdą ideologię czy reżim ekonomiczny, które stawiałyby zysk przed ludźmi, nie dbały o całe stworzenie czy prywatyzowały te dary, które Bóg przeznaczył dla wszystkich. Odrzucamy każde nauczanie, które usprawiedliwia wspierających taką ideologię lub niesprzeciwiających się jej w imię Ewangelii.

26. Wierzymy, że Bóg powołuje nas, byśmy stanęli z tymi, którzy są ofiarami niesprawiedliwości. Wiemy, czego Pan od nas oczekuje: czynić sprawiedliwość, okazywać miłość, chodzić drogami Bożymi (Mi 6,8). Jesteśmy powołani, by stanąć przeciw każdej formie niesprawiedliwości ekonomicznej i zniszczeniu środowiska, „niech raczej prawo tryska jak woda, a sprawiedliwość jak potok nie wysychający” (Am 5,24).

27. Odrzucamy więc każdą teologię, która uznaje, że Bóg jest tylko z bogatymi, a bieda jest winą ubogich. Odrzucamy każdą formę niesprawiedliwości, która niszczy właściwe relacje – płciową [gender], rasową, klasową, wobec niepełnosprawności, kastową. Odrzucamy każdą teologię, która uznaje, że ludzki interes przeważa nad naturą.

28. Wierzymy, że Bóg powołuje nas, byśmy usłyszeli płacz biednych i wzdychanie stworzenia, oraz byśmy szli za publiczną misją Jezusa Chrystusa, który przyszedł, by wszyscy mieli życie i obfitowali (J 10,10). Jezus przynosi sprawiedliwość uciśnionym i daje chleb głodnym; uwalnia więźniów i przywraca wzrok ślepym (Łk 4,18); wspiera i chroni uciśnionych, obcych, sieroty i wdowy.

29. Odrzucamy więc każdą praktykę Kościoła czy jego nauczanie, które wyłączałoby biednych i troskę o stworzenie z jego misji; pocieszające tych, którzy przychodzą „kraść, zabijać i niszczyć” (J 10,10), a nie idące za „dobrym Pasterzem”, który przyszedł dla życia dla wszystkich (J 10,11).

30. Wierzymy, że Bóg powołuje mężczyzn, kobiety i dzieci z każdego miejsca, bogatych i biednych, by podtrzymywali jedność Kościoła i jego misji, by pojednanie, do którego woła Chrystus, było widoczne.

31. Odrzucamy więc każdą próbę rozdzielenia sprawiedliwości i jedności w życiu Kościoła.

32. Wierzymy, że jesteśmy powołani w Duchu do odpowiedzialności za nadzieję, którą mamy przez Jezusa Chrystusa, oraz że sprawiedliwość ma zwyciężyć, a pokój zapanować.

33. Zobowiązujemy się do szukania globalnego przymierza dla sprawiedliwości w ekonomii i wobec Ziemi w gospodarstwie Bożym.

34. Wyznajemy pokornie tę nadzieję, wiedząc, że i my stoimy wobec sprawiedliwego sądu Boga.

  • Uznajemy współudział i winę tych, którzy świadomie czy nieświadomie zyskują na obecnym neoliberalnym, globalnym systemie ekonomicznym;
  • Uznajemy, że dotyczy to też Kościołów i członków naszej własnej rodziny reformowanej i dlatego wzywamy do wyznania grzechów;
  • Uznajemy, że zostaliśmy zniewoleni przez kulturę konsumpcjonizmu i chciwej konkurencji oraz egoizm obecnego systemu ekonomicznego. Zbyt często nasza duchowość tym przesiąkała;
  • Wyznajemy nasz grzech w nadużywaniu stworzenia i nieumiejętności spełnienia naszej roli jako opiekunów i towarzyszy natury;
  • Wyznajemy nasz grzech w braku jedności rodziny reformowanej, co osłabiło naszą zdolność do służenia w pełni misji Bożej.

35. Wierzymy, w posłuszeństwie Jezusowi Chrystusowi, że Kościół powołany jest do wyznania, świadectwa i działania, choćby władze i ludzkie prawo stanowione tego zakazywały, a kara i cierpienie były konsekwencją (Dz 4,18nn.). Jezus jest Panem.

36. Łączymy się w wychwalaniu Boga – Stwórcy, Odkupiciela, Ducha, który „strącił władców z tronów, a wywyższył poniżonych, łaknących nasycił dobrami, a bogaczy odprawił z niczym” (Łk 1,52–53).

Przymierze dla sprawiedliwości

37. Wyznając naszą wiarę, zawieramy przymierze w posłuszeństwie Bożej woli jako akt wierności we wzajemnej solidarności i odpowiedzialnych relacjach. Łączy nas to, byśmy pracowali na rzecz sprawiedliwości w ekonomii i wobec Ziemi, zarówno w naszym globalnym kontekście, jak i w różnych okolicznościach regionalnych i lokalnych.

38. W tej wspólnej podróży niektóre Kościoły wyraziły już swoje zobowiązanie w wyznaniu wiary. Zachęcamy je do przekładania tych wyznań na konkretne działania na poziomie regionalnym i lokalnym. Inne Kościoły zaczęły się już angażować w ten proces, również podejmując działania – zachęcamy je do dalszego zaangażowania, przez wyjaśnianie, wyznanie i działanie. Co do innych Kościołów, które wciąż są w procesie rozpoznawania, zachęcamy je na bazie naszej wzajemnej odpowiedzialności w przymierzu, by pogłębiały wyjaśnienie rzeczy, idąc w stronę wyznania.

39. Rada Generalna wzywa Kościoły członkowskie, na bazie tej relacji w przymierzu, by podjęły trudne i profetyczne zadanie interpretacji tego wyznania dla ich lokalnych społeczności.

40. Rada Generalna zachęca Kościoły członkowskie do implementacji tego wyznania przez zastosowanie się do rekomendacji Komitetu Spraw Publicznych [Public Issues Committee] odnośnie do sprawiedliwości ekonomicznej i kwestii ekologicznych.

41. Rada Generalna zobowiązuje ŚAKR do pracy z innymi wspólnotami – ekumeniczną, międzyreligijną, ruchami społeczeństwa obywatelskiego i ludowymi – na rzecz sprawiedliwej ekonomii i zachowania stworzenia oraz wzywa Kościoły członkowskie, by uczyniły to samo.

42. Ogłaszamy z mocą, że poświęcimy siebie samych, nasz czas i energię zmianie, odnowie i odtworzeniu ekonomii i Ziemi, wybierając życie, byśmy my i nasi potomkowie mogli żyć (Pwt 30,19).

Tłumaczenie: Michał Koktysz
Tłumaczenie przejrzał: Jerzy Sojka

 

Tłumaczenie na podstawie: „The Accra Confession”, http://wcrc.ch/wp-content/uploads/2015/04/TheAccraConfession-English.pdf (dostęp: 9.08.2017), zostało porównane z niemieckim przekładem tekstu: „Bekenntnis von Accra”, http://wcrc.ch/wp-content/uploads/2015/06/TheAccraConfession-German.pdf (dostęp: 9.08.2017).