Pismo religijno-społeczne poświęcone polskiemu
      ewangelicyzmowi i ekumenii

NR 1/2020, s. 4

Biblia (fot. moritz320/pixabay)
(fot. moritz320/pixabay)

 

A odpowiadając, Piotr rzekł do niego: Choćby się wszyscy zgorszyli z ciebie, ja się nigdy nie zgorszę. Rzekł mu Jezus: Zaprawdę powiadam ci, że jeszcze tej nocy, zanim kur zapieje, trzykroć się mnie zaprzesz. Rzecze mu Piotr: Choćbym miał z tobą umrzeć, nie zaprę się ciebie. Podobnie mówili i wszyscy uczniowie.

Mt 26,33–35
(przekład Biblii warszawskiej)

 

Odważne słowa: „Choćbym miał z tobą umrzeć, nie zaprę się ciebie”. Bardzo odważne. Historia uczniów Jezusa jest ciekawa, a dla nas dzisiaj może być nawet nieco niepokojąca. Zacytowany fragment mówi o obietnicy wierności, którą Piotr składa niemal automatycznie po zapowiedzi zgorszenia. I zasadniczo moglibyśmy powiedzieć, że jest to dokładnie to zapewnienie, ta obietnica, której spodziewalibyśmy się po skale, na której ma stanąć Kościół. Piotr zachowuje się zgodnie z oczekiwaniami i wydaje się, że tylko Jezus nie jest skłonny mu uwierzyć…

Zapewnienie o wierności aż po grób to jedna strona tej historii, a Piotr jest często skontrastowany z innym z jej głównych bohaterów – Judaszem Iskariotą. Judasz stał się w tradycji archetypem zdrajcy, Piotr archetypem wytrwania w wierze pomimo krótkotrwałej słabości. I tutaj sprawy zaczynają się komplikować, bo jeśli przyjrzymy się tekstowi, okazuje się, że zarówno zaparcie się, zdrada, jak i wytrwanie nie są aż tak proste. Przestają być oczywiste.

Przede wszystkim: czy naprawdę jest dla nas takie oczywiste, kto Jezusa zdradził? Wydał go Judasz, to wiadomo. Ale jakie motywy nim kierowały i – przy okazji – jakie są motywy Piotra w całej tej historii, co nim kieruje, czemu postępuje w taki, a nie inny sposób?

W gruncie rzeczy, obaj uczniowie wychodzą z podobnego środowiska, przechodzą podobną drogę. Dwunastu apostołów to w ogóle dość homogeniczna grupa. Idąc dalej, obaj są pod wpływem podobnych, jeśli nie tych samych uwarunkowań kulturowych i teologicznych swojego czasu. I obaj, powiedzmy to jasno, zdradzają Nauczyciela, bo zdradą nie jest tylko sam akt wydania Jezusa, ale i otwarte zaparcie się. Stwierdzenie „Nie znam człowieka” jest w kontekście Mesjasza dokładnie tak samo zdradą, jak wydanie go wrogom. Jedyna różnica to to, że w jednym przypadku znamy motywy i mamy deklaracje wierności, w drugim nie mamy nic poza opisem czynów.

Jeśli chodzi o Judasza, hipotez jest kilka – od rozczarowania Jezusem jako może i Mesjaszem, ale nie Mesjaszem politycznym, na którego Judasz czekał razem ze sporą częścią ludności Palestyny, do bycia ukochanym uczniem, jedynym, który Mistrza zrozumiał i zidentyfikował jako prawdziwego Syna Bożego – to przede wszystkim tradycja gnostycka. Warte zauważenia jest jednak co innego – istnieją hipotezy, które po pierwsze starają się uzupełnić luki w tekście biblijnym (co może kojarzyć się z midraszami do Starego Testamentu), po drugie zaś dążą do zrozumienia Judasza, uzasadnienia kompletnie niezrozumiałego działania. W skrajnych przypadkach nawet go usprawiedliwiają.

Ale co z Piotrem? Piotr działa z bardzo prostych pobudek – boi się. Boi się o samego siebie. Ma dość odwagi, żeby iść za Jezusem, ale jednak nie ma jej dość, żeby się do Niego przyznać wtedy, kiedy zaczyna mu to zagrażać. Co ciekawe, jedyne, co się o Piotrze mówi, by jakoś osłabić, zmiękczyć ten obraz, jest twierdzenie, że sama narracja ma być krzepiąca dla przeżywających wątpliwości, a Piotr łatwiejszy do utożsamienia się przez to, że okazuje się tak samo ludzki, jak każdy z nas. Za szumnymi zapowiedziami walki do krwi ostatniej… nie idzie nic. Słowa, słowa, słowa.

I we wszystkim tym mamy też Jezusa – osamotnionego, idącego przez mękę bez żadnego oparcia w kimkolwiek, bo i pod krzyżem nie było zbyt wielu mu bliskich, żeby chociaż w śmierci było mu lżej. A jednak to w Nim możemy znaleźć jedyną krzepiącą rzecz, jeśli chodzi o historie Judasza i Piotra – Jezus zdaje sobie sprawę z tego, że obie zdrady nastąpią. Więcej, w pewnym sensie patrzy na nie ze współczuciem. Nie dla siebie, ale dla zdradzających, dla tych, którzy sami mają się skrzywdzić, pomimo tego, że pozornie skrzywdzą Jego. Różnica pomiędzy Nim a Judaszem i Piotrem jest taka, że rozumie on ludzką naturę, jej słabość i pustkę jej zobowiązań czy obietnic, a jednocześnie rozumie też, że grzech – zaparcie się, zdrada uczniostwa – nie krzywdzi Jego, Boga, ale wyłącznie człowieka, który ten grzech popełnia. I w tym tkwi lekcja dla nas: grzech nie odbierze nam zbawienia, nie zabiera nam Jezusa, ale powoduje, że sami się krzywdzimy. A w konsekwencji – dlatego właśnie nie warto w niego brnąć. Amen.

* * * * *

ks. Michał Koktysz – wikariusz Parafii Ewangelicko-Reformowanej w Łodzi

 

Czytaj też: Matylda Winnicka, „Noc Piotra”