NR 4/2020, s. 23–26
W poprzednim numerze JEDNOTY przyjrzeliśmy się początkom refleksji nad troską o stworzenie w Światowej Federacji Luterańskiej. Sięgają one lat 70., a kolejne Zgromadzenia Ogólne w Dar es Salam (1977), Budapeszcie (1984) i Kurytybie (1990) uczyniły z tego zagadnienia trwały element refleksji Federacji. Ma ona wymiar zarówno stricte teologiczny, zakorzeniony w pytaniu o aktualizację i praktyczne konsekwencje I artykułu wiary, który głosi Boga Stwórcę, jak i krytycznego spojrzenia na rzeczywistość społeczno-gospodarczą, która wymaga zmiany, by wynikające z refleksji nad stworzeniem wezwania do troski o jego zachowanie mogły odnieść praktyczny skutek w życiu poszczególnych ludzi, całych społeczeństw, a wreszcie całej planety.
Hong-Kong 1997: wezwanie do pogłębionej refleksji nad teologią stworzenia
To złączenie refleksji teologicznej i społeczno-gospodarczej będzie cechować myślenie Światowej Federacji Luterańskiej (ŚFL) o ochronie stworzenia także w kolejnych dekadach. W 1997 r. ŚFL zebrała się na kolejnym Zgromadzeniu Ogólnym w Hong-Kongu. Co prawda przy jego organizacji porzucono obrady w grupach roboczych i sekcjach, co spowodowało, że tematyka troski o stworzenie nie wybrzmiewała tak mocno w samej strukturze prac zgromadzenia. Nie oznacza to jednak, że temat został pominięty czy stracił dla ŚFL na ważności. Widać to choćby w głównym referacie zgromadzenia, zaprezentowanym przez singapurskiego teologa Choong Chee Panga. Wezwał on chrześcijan i Kościoły do pogłębionej refleksji nad teologią stworzenia, podkreślając, że musi ona dać solidną podstawę dla ich działań na rzecz środowiska. Wskazał także, że temat ten, jeśli wyjść poza stereotypowe, a zarazem kontrowersyjne jego ujęcia redukujące się do sporu z naukami biologicznymi czy materializmem, daje potencjał do dialogu także z przedstawicielami innych niż chrześcijaństwo opcji światopoglądowych. Pokazał to na konkretnym przykładzie swoich wykładów dla chińskich studentów, w czasie których tematu stworzenia nie rozpoczął od dyskutowania początku świata, ale od wskazania współczesnych problemów ekologicznych i ukazania ich teologicznej interpretacji, w której kładł nacisk na rolę ludzi jako powołanych przez Boga szafarzy, którzy niosą odpowiedzialność za powierzone im stworzenie.
Waga troski o stworzenie znalazła w Hong-Kongu swoje odzwierciedlenie w głównym dokumencie zgromadzenia, który był z jednej strony raportem z obrad, z drugiej zaś zawierał zobowiązania do dalszej pracy dla Kościołów członkowskich ŚFL. Troska o stworzenie została wpisana w refleksję nad tematem zgromadzenia – „W Chrystusie powołani do świadectwa” jako element świadectwa wspólnoty. Kluczowym pojęciem jest tutaj wierne szafarstwo. Jego omówienie rozpoczyna się od wyznania jako grzesznego przekonania, że ludzkie szafarstwo powinno się odbywać „nad” a nie „z” stworzeniem.
Dalej podkreślono zakorzenioną w stworzeniu, ale i we wcieleniu Chrystusa, obecność Boga w stworzeniu z jego „wspólnotową tożsamością” wynikającą z Jego Trójjedynej natury, która powinna znaleźć odzwierciedlenie w ludzkim postępowaniu ze stworzeniem. Ta teologiczna treść może przełożyć się na różne sposoby działania: indywidualne samoograniczenie, modlitewne docenienie sakramentalności stworzenia czy aktywność społeczno-polityczną. Kwestię stworzenia wpisano również w szerszą kwestię duchowej odnowy, by uniknąć jej redukcji jedynie do troski o zaspokojenie potrzeb materialnych, a zarazem mocniej odwołać się do kategorii wyznania i pokuty. Te wątki przełożono na kwestie praktyczne. Po pierwsze, biotechnologii, widzianej jako szansa i wyzwanie. Po drugie, związków ekonomii i ekologii, co jest wyrazem świadomości gospodarczo-ekonomicznych uwarunkowań pytań o zachowanie stworzenia, a także konieczności zmian także w tym obszarze. Po trzecie, szafarstwa, które odejdzie od antropocentryzmu i imperialnego wyzysku stworzenia. Całość zamykają zobowiązania do dialogu z partnerami ekumenicznymi, międzyreligijnymi i innymi grupami zaangażowanymi, a także gotowości do brania udziału w takich inicjatywach jak Agenda 21 przyjęta na Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro (1992).
Winnipeg 2003: „Ku uzdrowieniu świata”
Kolejne zgromadzenie w Winnipeg (2003) sięgnęło do tematyki troski o stworzenie z innej perspektywy, wpisującej się w jego temat „Ku uzdrowieniu świata”. Stworzenie było jednym z istotnych wątków głównego wystąpienia zgromadzenia przygotowanego przez ks. Margot Kässmann. Sięgnęła ona do motywu stworzenia oczekującego uzdrowienia, a także wspólnoty, która jest w stanie uczyć się od siebie nawzajem. Wspólnoty Kościoła, która obejmuje globalną Północ i globalne Południe, w której obie strony mogą czerpać od siebie wzajemnie, co jest szansą dla obu stron.
Interesująco wpisała także kwestię ochrony stworzenia w kontekst sakramentalny, podkreślając, że Wieczerza Pańska jest sprawowana przy użyciu...
Pełny tekst artykułu (po zalogowaniu w serwisie)
Jak uzyskać pełny dostęp do zasobów serwisu jednota.pl
* * * * *
Jerzy Sojka – doktor habilitowany teologii ewangelickiej, profesor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, kierownik Katedry Teologii Historycznej tej uczelni, od 2017 r. członek Rady Światowej Federacji Luterańskiej
Czytaj: Jerzy Sojka, „Światowy luteranizm i troska o stworzenie” – cz. 1