czyli o obszernym podsumowaniu pewnego raportu dialogu trójstronnego

NR 4/2021, s. 30–33

W 2018 r. Światowa Federacja Luterańska dokonała podsumowania swojej ekumenicznej działalności w dokumencie „Zobowiązania Światowej Federacji Luterańskiej na ekumenicznej drodze do wspólnoty kościelnej”^[1]. Obok bilansu luterańskich podstaw zaangażowania ekumenicznego oraz praktycznych działań w tym zakresie zawiera on w sobie sześć ekumenicznych zobowiązań. Do dobrze ugruntowanej formy ekumenicznego zaangażowania – dialogu teologicznego – odnoszą się w nim szczególnie dwa z nich: „Bilateralne dialogi – kontynuacja i odnowa” oraz „Wzmocnienie recepcji”^[2]. Właśnie w ich kontekście chciałbym zaproponować spojrzenie na ciekawy raport dialogu trójstronnego, luterańsko-menonicko-rzymskokatolickiego, jaki ukazał się w 2020 r. pt. „Chrzest i włączenie w ciało Chrystusa – Kościół” („Baptism and Incorporation into the Body of Christ, the Church”)^[3].

Z perspektywy luterańskiej jest to kontynuacja w formacie trójstronnym ważnego dialogu luterańsko-menonickiego. Jego kluczowość dla luterańskiego doświadczenia ekumenicznego polegała na odkryciu znaczenia uzdrowienia pamięci dla kontaktów ekumenicznych. Dialog rozpoczęty w pierwszej dekadzie XXI w. jako tradycyjny dialog teologiczny poświęcony podstawowym kontrowersyjnym kwestiom teologicznym, a więc w tym wypadku chrztowi, okazał się niemożliwy bez odniesienia się najpierw do historii prześladowań przez luteran szesnastowiecznych anabaptystów, których kontynuatorami są menonici. Powstały raport opisujący wspólną historię i zatytułowany „Leczenie wspomnień. Jednanie się w Chrystusie” („Healing Memories. Reconciling in Christ”)^[4] stał się podstawą do pojednania między luteranami a menonitami na Zgromadzeniu Ogólnym Światowej Federacji Luterańskiej w Stuttgarcie w 2010 r., zrealizowanego w ramach nabożeństwa pojednania. Ten proces pojednania stał się istotnym wzorem dla dialogu luteran i rzymskich katolików w kontekście upamiętnienia 500 lat reformacji. Myśl o uzdrowieniu pamięci stała się impulsem dla powstania raportu z dialogu luterańsko-rzymskokatolickiego „Od konfliktu do komunii”^[5], który otworzył drogę do wspólnego liturgicznego upamiętnienia reformacji z udziałem przedstawicieli ŚFL i papieża Franciszka w szwedzkim Lund 31 października 2016 r.

Już sam trójstronny format dialogu jest na mapie dialogów ekumenicznych czymś rzadko spotykanym. Luteranie brali dotychczas udział w jednym tego typu dialogu, który zgromadził w latach 70. XX w. luteran, reformowanych i rzymskich katolików. Drugim wyjątkowym elementem jest sama struktura raportu. Znalazły się w nim trzy rozdziały typowe dla tego rodzaju dokumentów. Podsumowują one teologiczne ustalenia odnośnie do chrztu. Ich tytuły dobrze oddają ich tematykę: „Chrzest w odniesieniu do grzechu i łaski”; „Chrzest – przekazywanie łaski i wiary”; „Życie chrztem w uczniostwie”. Jednak na tym dokument się nie kończy. Zawarto w nim jeszcze czwartą część, której nie spotkamy w innych raportach dialogów dwu- czy wielostronnych. Chodzi mianowicie o bardzo obszerne podsumowanie, zajmujące mniej więcej jedną czwartą objętości raportu. Zbudowane jest ono wokół refleksji trzech partnerów na temat przeprowadzonego dialogu, opartej o schemat: utrzymane przekonania – otrzymane dary – przyjęte wyzwania, oraz w przypadku części menonickiej i rzymskokatolickiej także część „do rozważenia”.

Menonici wśród podtrzymanych przekonań wskazali na następujące kwestie: pojmowanie Kościoła jako prowadzonej przez Ducha Świętego wspólnoty interpretującej Słowo Boże – Kościół na wszystkich poziomach, szczególnie zboru, jest wspólnotą relacyjną, której członkowie znają się na tyle, by być w stanie rozpoznawać wzajemnie swoje dary; chrzest na wyznanie wiary jest normą Nowego Testamentu. Kazanie na górze stanowi przewodnik życia chrześcijańskiego w jego wszelkich aspektach, wśród których istotnym jest powołanie do czynienia pokoju bez przemocy (nonviolence).

Wśród otrzymanych darów menonici wskazali na doświadczenie spotkania w dialogu oraz cierpliwości, zaufania i otwartości partnerów, a także na możliwości przekonania się, że historyczne uprzedzenia co do luteran i rzymskich katolików nie są prawdziwe, gdyż podzielają oni trynitarną i chrystocentryczną wiarę i jej wyraz w uczniostwie. Co do rzymskokatolickiego ujęcia menonici poznali, że zakłada ono nieodzowność wiary dla owocnego przyjęcia sakramentu, a także nie ogranicza zbawczej mocy Ducha Świętego jedynie do sakramentu chrztu. Co do ujęcia luterańskiego menonici odkryli, że...

Pełny tekst artykułu (po zalogowaniu w serwisie)

Jak uzyskać pełny dostęp do zasobów serwisu jednota.pl

* * * * *

Jerzy Sojka – doktor habilitowany teologii ewangelickiej, profesor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, kierownik Katedry Teologii Historycznej tej uczelni, członek Rady Światowej Federacji Luterańskiej

_______________________

^[1] „Zobowiązania Światowej Federacji Luterańskiej na ekumenicznej drodze do wspólnoty kościelnej”, tłum. D. Bruncz, w: „Luterańska tożsamość i ekumenizm”, red. J. Sojka, Warszawa 2020, s. 113–161. Tekst dostępny także w bibliotece serwisu ewangelicy.pl: https://ewangelicy.pl/wp-content/uploads/2020/11/ekumenizm_zobowiazania_sfl.pdf (dostęp: 7.12.2021).

^[2] Zob. „Zobowiązania Światowej Federacji Luterańskiej…”, dz. cyt., s. 148–153.

^[3] „Baptism and Incorporation into the Body of Christ, the Church. Lutheran-Mennonite-Roman Catholic Trilateral Conversations 2012–2017”, https://www.lutheranworld.org/sites/default/files/2020/documents/trilateral_report_baptism_and_incorporation_into_the_body_of_christ_the_church_1_0.pdf (dostęp: 11.11.2021).

^[4] Zob. „Healing Memories. Reconciling in Christ”, „LWF Studies” 2 (2016), s. 9–122.

^[5] Zob. „Od konfliktu do komunii. Luterańsko-katolickie upamiętnienie Reformacji w 2017 roku. Raport Luterańsko-Rzymskokatolickiej Komisji Dialogu ds. Jedności. Wspólna modlitwa”, wyd. 2, Dzięgielów 2017, s. 7–122. Tekst dostępny także w bibliotece serwisu ewangelicy.pl: https://ewangelicy.pl/wp-content/uploads/2019/02/od_konfliktu_do_komunii_2017.pdf (dostęp: 7.12.2021).