NR 2/2013, ss. 7-8

„Wydanie tej Biblii było wydarzeniem na skalę europejską. To był przełom edytorski i językowy” – mówiła w swym referacie badaczka języka polskiego dr Izabela Winiarska-Górska.

Pierwszą część obrad Synodu poświęcono Biblii brzeskiej. W tym roku obchodzimy 450. rocznicę wydania tego pierwszego polskiego tłumaczenia całej Biblii z języków oryginalnych, dokonanego przez ewangelików reformowanych.

Podczas Synodu w Bełchatowie przedstawiciele Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, z byłą dyrektor Ewą Kobierską-Maciuszko na czele, zwrócili parafii ewangelicko-reformowanej w Żychlinie przechowywaną przez kilkadziesiąt lat Biblię brzeską. Do depozytu BUW została ona przekazana wraz z innymi starodrukami przez Bibliotekę Synodu Kościoła po II wojnie światowej. Wcześniej ten egzemplarz Biblii brzeskiej trafił z parafii żychlińskiej do Biblioteki Synodu, będącej jednocześnie archiwum Kościoła ewangelicko-reformowanego. Egzemplarz Biblii brzeskiej był do końca czerwca eksponowany w Muzeum Regionalnym w Bełchatowie wraz z towarzyszącą mu wystawą.

Dr Izabela Winiarska-Górska, adiunkt w Zakładzie Historii Języka Polskiego i Dialektologii UW, wygłosiła referat pt.: „Biblia brzeska z 1563 r. i jej rola dla języka i kultury polskiej”. Jak zauważyła, wcześniejsze polskie przekłady biblijne osadzone były w tradycji języka średniowiecznego. „Biblia brzeska zrywa z tą tradycją. Odświeżyć język biblijny umożliwiła obecność obcokrajowców w zespole tłumaczy” – mówiła. Badaczka zwróciła uwagę, że Biblia brzeska miała wpływ na przekład Biblii Jakuba Wujka, a przez niego także na kolejne. Było to również pierwsze polskie wydanie, które wprowadziło podział na wersety. „Biblia brzeska wprowadziła nowy paradygmat tłumaczeń biblijnych i nowy paradygmat językowy” – przekonywała referentka.

Dr Winiarska-Górska zaprzeczyła również mitom, jakoby większość nakładu Biblii brzeskiej została spalona. Jej zdaniem do naszych czasów zachowało się ok. 100 egzemplarzy, a wydrukowano ich prawdopodobnie 300. Posiadaczami Biblii brzeskiej w XVI w. były najczęściej zbory oraz najzacniejsze rodziny. Egzemplarze zachowane do dziś znajdują się w zborach, bibliotekach, muzeach i zbiorach prywatnych w Polsce i za granicą.

Poniżej fotorelacja z Synodu w Bełchatowie (fot. Michał Karski)