1. Wspólną podstawę teologii i pobożności kalwińskiej i katolickiej stanowi chwała Boża: Jedynemu Bogu chwała (soli Deo gloria) wraz z nierozerwalnie z nią związanym zbawieniem człowieka. W kontekście tej centralnej idei szczególnie podnosi się chrystologiczną treść owej prawdy objawionej. Teologom katolickim atrakcyjne to odkrycie pozwala na paralelizowanie Kalwina ze św. Ignacym Loyolą, i to nawet na niwie etyczno-politycznej: państwu genewskiemu Kalwina odpowiadają jezuickie redukcje paragwajskie. Religijną żarliwość Kalwina zestawia się natomiast z mistyką św. Jana od Krzyża. Wykrywa się także daleko sięgające podobieństwa pomiędzy typem myślenia Kalwina i św. Tomasza z Akwinu.
2. Yves Congar, a także inni teologowie przed nim zauważają u Kalwina tylko jeden błąd: że nie jest katolikiem. Jeden ze współczesnych katolickich kalwinologów (A. Ganoczy) odcina się od nazywania Kalwina protestantem, ponieważ on sam nigdy w ten sposób nie określał siebie ani swojej teologii. Podobieństwa, a nawet zbieżności w wielu sprawach zasadniczych, prowadzą teologów katolickich do artykułowania pytań w kwestii właściwych przyczyn schizmy, której podstawy stają się dzisiaj coraz bardziej problematyczne. W pytaniach takich kryje się poważny impuls dla teologii ekumenicznej.
3. Złoty okres kalwinologii katolickiej przypada jednak na lata po II Soborze Watykańskim. W Kalwinie rozpoznaje ona czynnik reformacji całego chrześcijaństwa, a więc i Kościoła Rzymskokatolickiego. Zaczyna przecierać się przekonanie, że Kalwin nie tylko podpisałby się pod wieloma wypowiedziami Vaticanum II; Sobór ten wyraźnie realizuje określoną odnowę postulowaną przez Reformatora.
Nasze spostrzeżenia ograniczymy do wymienionego styku względnie wzajemnego przenikania się kalwinizmu z dorobkiem Vaticanum II. Albowiem nowsze badania katolickie nad Kalwinem koncentrują się głownie na eklezjologii. Ten kąt widzenia pozwoli na globalne a zwięzłe uchwycenie całej problematyki, jaką przed z górą 400 laty ogniskował na sobie patos Kalwina.
II. KALWIN A VATICANUM II
1. KOŚCIÓŁ ZDEFORMOWANY
Rzecz znamienna, że słowo "reformacja", związane w XVI wieku z profetycznym duchem Lutra i ożywiające organizacyjnie ruch przejęty przez geniusz Kalwina, pojawia się pod jego piórem tylko bardzo rzadko. Od swej młodości Kalwin woli mówić o "deformacjach" Kościoła niż o jego "reformacji". Owe zaś deformacje nie mogły ujść niczyjej uwadze: o królewskim kapłaństwie zapomniano wówczas całkowicie; lud Boży dzielono na kastę duchownych i masy świeckich; kurczowo i chorobliwie trzymano się "sakramentów" i "sakramentaliów" postponując przepowiadanie Słowa Bożego; biskupi nie wykazywali żarliwości duszpasterskiej; hierarchii więcej zależało na panowaniu niż na służeniu, a rzymski prymat tkwił w głębokim kryzysie.
W obliczu tej najogólniej zakreślonej tu sytuacji widzieć należy zmagania Kalwina o rewaloryzację zdeformowanego Kościoła. Ich cel sprowadzał się do czystego rozróżnienia między Kościołem a nie-Kościołem do wykazania istotnej struktury Kościóła.
Pełny tekst artykułu po zalogowaniu w serwisie.