Pismo religijno-społeczne poświęcone polskiemu
      ewangelicyzmowi i ekumenii

NR 1/2013, ss. 20-23

Kosciol Francuski w Berlinie (fot. J. i M. Battek)Historia ewangelicyzmu reformowanego w Brandenburgii rozpoczęła się w 1613 r., kiedy elektor Jan Zygmunt Hohenzollern zdecydował się zmienić wyznanie z luteranizmu na kalwinizm, uchodzący w tym czasie za konfesję znacznie bardziej liberalną i otwartą od szybko wytwarzającego własną ortodoksję luteranizmu. Ludność księstwa nadal w większości pozostała luterańska, a kalwinizm przez następne kilkadziesiąt lat był wyłącznie konfesją elit. Stopniowo do Brandenburgii zaczęli jednak napływać uchodźcy religijni z krajów, w których członkowie Kościołów reformowanych byli prześladowani. Największe ich grupy pochodziły z Czech, Niderlandów, Szwajcarii, Austrii (głównie okolic Salzburga) oraz Nadrenii-Palatynatu.

Prawdopodobnie po „potopie” szwedzkim w Brandenburgii osiadły także grupy protestanckich uchodźców z Polski, ale z pewnością były one mniej liczne niż przedstawiciele wymienionych narodowości. W 1672 r. w Berlinie osiedliła się ok. 150-osobowa grupa francuskich hugenotów.

Największą grupę osiedlających się w Brandenburgii wyznawców kalwinizmu stanowili uchodźcy z Francji, których zmuszono do opuszczenia ojczyzny po odwołaniu w 1685 r. przez króla Ludwika XIV edyktu nantejskiego, gwarantującego hugenotom swobodę wyznania. Szacuje się, iż w następnych kilku latach opuściło Francję około 200 tys. protestantów. Większość z nich stanowili ludzie zamożni i wykształceni – uczeni, kupcy, rzemieślnicy o elitarnych specjalnościach. Do osiedlenia się w Brandenburgii uchodźców zaprosili: Fryderyk Wilhelm, nazywany Wielkim Elektorem, oraz jego żona – Zofia Dorota Brunszwicka, nazywana „matką hugenotów”.

29 października 1685 r. książę elektor wydał tzw. edykt poczdamski, gwarantujący osiedlającym się w Brandenburgii przybyszom z Francji pełną swobodę wyznania oraz działalności gospodarczej. Szacuje się, że z zaproszenia tego skorzystało około 20 tys. uchodźców, którzy w ciągu następnych kilku lat założyli w Brandenburgii ok. 50 kolonii. W samym Berlinie kolonia francuska liczyła około 5 tys. mieszkańców.

Hugenoci zajmowali się uprawą warzyw, owoców, tytoniu (wcześniej w ascetycznej Brandenburgii niemal nieznanych), rzemiosłem – zwłaszcza wyrobem artykułów uważanych za luksusowe (jedwab, galanteria skórzana, złotnictwo) oraz kupiectwem. Wielu z nich wkrótce awansowało w nowej ojczyźnie do elity finansowej jako przedstawiciele tworzącej się klasy przemysłowców. Nie ma więc wątpliwości, iż sprowadzenie hugenotów do Berlina i Brandenburgii wpłynęło pozytywnie na rozwój gospodarczy tego kraju.

W 1817 r. król Prus Fryderyk Wilhelm III podjął decyzję o połączeniu Kościołów: luterańskiego i reformowanego w Ewangelicki Kościół Unijny, który otrzymał status Kościoła państwowego. Oznaczało to de facto jedynie wspólną administrację kościelną, natomiast poszczególne zbory miały prawo do...

Joanna i Marek Battek

Na zdjęciu: Kościół Francuski w Berlinie (fot. J. i M. Battek)

 

Pełny tekst artykułu po zalogowaniu w serwisie.

Jak uzyskać pełny dostęp do zasobów serwisu jednota.pl