NR 3/2014, ss. 22–26
W czerwcu 2013 r. podczas spotkania w Genewie Rada Światowej Federacji Luterańskiej (ŚFL) zatwierdziła tekst dokumentu zatytułowanego „Gender Justice Policy”. Określono w nim zasady sprawiedliwego traktowania kobiet i mężczyzn we wspólnocie luterańskiej i założono, że po odpowiedniej adaptacji, uwzględniającej specyfikę geograficzną, kulturową, społeczną, ekonomiczną itp. zasady te będą realizowane przez Kościoły członkowskie ŚFL. Aby oddziaływanie postulatów zawartych w tekście wydanym ostatecznie w październiku 2013 r. było szersze, dokument w czterech wersjach językowych – angielskiej, niemieckiej, francuskiej i hiszpańskiej – umieszczono również na ogólnodostępnej, oficjalnej stronie internetowej ŚFL (www.lutheranworld.org/content/resource-lwf-gender-justice-policy).
„Gender Justice Policy” jest efektem prac prowadzonych przez około 40 lat. Zagadnieniami związanymi z uczestnictwem kobiet w życiu Kościołów luterańskich intensywnie zajmowano się już w latach 70. XX w., kiedy to najpierw, na V Zgromadzeniu Ogólnym ŚFL w Evian, podjęto decyzję o utworzeniu Komitetu Biura ŚFL ds. Kobiet, a następnie w 1975 r. komitet ten utworzono w miejsce Komisji ds. Kobiet powstałej już w 1952 r. na II Zgromadzeniu Ogólnym ŚFL w Hanowerze.
Decyzje kluczowe dla zagadnień opisanych w „Gender Justice Policy” zapadły w 1984 r., na VII Zgromadzeniu Ogólnym w Budapeszcie. Postanowiono wtedy podjąć realne działania, które zapewniłyby większy udział zarówno kobiet, jak i osób świeckich w pracach ŚFL, a tym samym w życiu Kościołów członkowskich. Jednym z tych działań było wprowadzenie systemu kwotowego, dzięki któremu 40 proc. miejsc w gremiach decyzyjnych ŚFL jest zarezerwowanych dla kobiet.
Sporo miejsca kwestii udziału kobiet we władzach ŚFL i Kościołów członkowskich poświęcono podczas IX Zgromadzenia Ogólnego w Hong Kongu w 1997 r. Wtedy też sprawy przywództwa powiązano ze sprawiedliwym traktowaniem kobiet i mężczyzn, a następnie także osób młodych. Od lat dwutysięcznych kwestie równościowe są coraz bardziej rozszerzane (np. o zagadnienia zwalczania dyskryminacji i przemocy na jakimkolwiek tle) i podejmowane podczas każdego Zgromadzenia Ogólnego. Zaowocowało to wydaniem w 2002 r. dokumentu „Churches say »No« to Violence against Women” oraz „A Faith Reflection on Gender and Power” (2009), które wraz z „Gender Justice Policy” określają strategię działania ŚFL. Wydaje się więc, że aby dobrze zinterpretować wszystkie treści zawarte w „Gender Justice Policy”, należy odczytywać je w kontekście nadawanym przez te dwa wcześniejsze dokumenty.
Od kiedy dokument „Gender Justice Policy” ukazał się drukiem i w Internecie, był szeroko komentowany. Krótkie fragmenty refleksji, co oznaczają sformułowane w „Gender Justice Policy” zasady i jak rozumie się postulat ich wprowadzenia w różnych kontekstach kulturowych, można przeczytać na stronach ŚFL. „»Gender Justice Policy« nie jest narzędziem, które bezpośrednio wskazuje, co Kościoły powinny zrobić; są to raczej ogólne ustalenia, które kierują naszą uwagę na obszary, które tej uwagi wymagają, np. na przemoc i jej przeciwdziałanie czy na nierówne traktowanie ludzi ze względu na płeć” – stwierdziła ks. Elitha Moyo z Kościoła Luterańskiego w Zimbabwe. Ranjitha Borghoari, przedstawicielka Zjednoczonych Kościołów Ewangelicko-Luterańskich w Indiach, konkretnie odniosła się do lokalnej sytuacji: „Wciąż istnieje społeczna stygmatyzacja kobiet, które traktowane są jako gorsze i nieczyste. Oczekuję, że mój Kościół zaproponuje takie działania równościowe, które okażą się odpowiednie, aby doprowadzić do przemian w funkcjonowaniu i służbie Kościoła w warunkach indyjskich”. Ks. Marcia Blasi z Kościoła Ewangelickiego Wyznania w Brazylii zwróciła uwagę na teologiczny aspekt „Gender Justice Policy”, który jest dokumentem, „na którym możemy budować i wzywać cały Kościół do teologicznej refleksji nad niesprawiedliwym traktowaniem ludzi ze względu na płeć oraz do pracy nad wprowadzeniem koniecznych zmian tego stanu rzeczy. Od Kościoła oczekuję, aby pokazał społeczeństwu, że jest to możliwe i że można uczynić lepszym życie całego stworzenia”. Większość komentarzy i refleksji koncentruje się na społecznym wymiarze tekstu, warto jednak wspomnieć, że jedna z pierwszych polskich analiz „Gender Justice Policy” dotyczy aspektu teologicznego i ekumenicznej recepcji dokumentu w środowisku rzymskokatolickim.
„Gender Justice Policy” jednak jeszcze nie doczekał się analizy pod względem biblistycznym. A jak każdy dokument wydawany przez Światową Federację Luterańską, również ten tekst oparto na podstawach skrypturystycznych. Należałoby więc przynajmniej częściowo wypełnić tę lukę. Chcę już na wstępie bardzo wyraźnie zaznaczyć, że moje uwagi i oceny dotyczyć będą wyłącznie sposobu wykorzystania tekstów biblijnych, nie zaś dokumentu jako całości, czy jego oddziaływania.
W „Gender Justice Policy” Biblia przywoływana jest kilkadziesiąt razy. Wspomina się wielokrotnie o „biblijnych fundamentach, biblijnych założeniach i uzasadnieniach”, które są wyznacznikami luterańskiej tożsamości: „We wspólnocie [luterańskiej] Biblia oraz luterańska tradycja są soczewkami, przez które patrzy się na kwestie genderowe z perspektywy wiary. […] Biblijne pojęcie sprawiedliwości przenika dyskusję teologiczną […]” – zapewniają autorzy dokumentu. Czytelnik oczekuje więc nie tylko częstego przytaczania odpowiednich passusów, ale też przekonującej i spójnej metodologicznie analizy czy komentowania tych tekstów.
Pierwszym zaskoczeniem jest stosunkowo niewielka liczba cytatów, na jakich oparto rozważania dotyczące sprawiedliwego traktowania kobiet i mężczyzn oraz zagadnień równościowych. Owszem, na pierwszy rzut oka cały tekst sprawia wrażenie bibliocentrycznego, ale to efekt...
Pełny tekst artykułu po zalogowaniu w serwisie.