Na fotografii: Stronica XVI-wiecznej Biblii należącej do rady miejskiej Halle przedstawia wizerunek księcia Fryderyka Mądrego oraz Melanchtona i Lutra
NR 7-8 / 2005
16 lutego br. mija 500. rocznica urodzin wybitnego myśliciela i humanisty, który w dziele zasług dla Reformacji luterańskiej plasuje się na drugim miejscu po Lutrze. Pod wieloma względami wpływ Filipa Melanchtona (właściwe nazwisko brzmiało Schwarzerd) przewyższał nawet wpływ samego Lutra. Ten ostatni zapoczątkował dzieło reformy, nikt też tak jak on nie potrafił dokonywać pogłębionej refleksji teologicznej nad ważnymi a kontrowersyjnymi kwestiami. Melanchton z kolei przewyższał Lutra umiejętnością precyzyjnego wyrażania myśli. Świadczą o tym takie jego dzieła jak Loci communes (1521), które było pierwszą dogmatyką napisaną z pozycji reformacyjnej, oraz Confessio Augustana (Konfesja augsburska, 1530) - najważniejsza i najbardziej wpływowa księga wyznaniowa luteranizmu. Śmiało można powiedzieć, że bez Melanchtona Reformacja luterańska uzyskałaby inny profil.
Filip Melanchton był człowiekiem wszechstronnie uzdolnionym. Urodził się w 1497 r. w Bretten - miejscowości położonej na terenie Palatynatu. Był blisko spokrewniony z wielkim humanistą i lingwistą Johannesem Reuchlinem. Fakt ten zadecydował o drodze jego kształcenia. Najpierw ukończył szkołę łacińską w Pforzheim. W 1509 r., mając zaledwie 12 lat, podjął studia na Uniwersytecie w Heidelbergu. Pogłębiał tam swoje umiejętności filozoficzne i filologiczne a w wieku 14 lat uzyskał tytuł bakałarza sztuk wyzwolonych. Potem przeniósł się do Tybingi, gdzie poza filozofią i teologią scholastyczną studiował też prawo oraz poznawał naukowy świat humanizmu. Z pism "księcia humanistów" Erazma z Rotterdamu dowiedział się, że istnieje ścisła łączność między edukacją lingwistyczną i religijno-moralną.
Od 1514 r. jako magister prowadził w Tybindze wykłady z zakresu filologii. Sławę w świecie naukowym przyniosło mu opracowanie gramatyki języka greckiego. Toteż gdy w 1518 r., w wieku zaledwie 21 lat, został powołany przez elektora saskiego Fryderyka Mądrego na profesora języka greckiego uniwersytetu w Wittenberdze, to wyróżnienia tego nie zawdzięczał wyłącznie wpływom swego krewniaka Reuchlina.
W czasie, gdy Melanchton przybył do Wittenbergi, tamtejszy uniwersytet stawał się coraz bardziej ośrodkiem propagowania myśli reformacyjnej. Melanchton włączył się do ówczesnych dyskusji, przedstawiając w wykładzie inauguracyjnym program biblijno-humanistycznej reformy studiów. Nawoływał do studiowania Pisma Św. w językach oryginalnych (hebrajskim i greckim), gdyż tylko dzięki pracy filologicznej można dotrzeć do podstawowego źródła - czystej Ewangelii.
Człowiek, który ukształtował oblicze luteranizmu - pełny tekst