NR 3/2018, ss. 26–28
W JEDNOCIE nr 2/2018 prezentowaliśmy postać Marcelego Wilhelma Nenckiego, światowej sławy lekarza, jednego z twórców nowoczesnej biochemii. Jego brat, o rok młodszy Leon także znacząco zapisał się dla polskiej medycyny, jednak dziś pozostaje nieco w cieniu okrytego sławą brata. Dlatego właśnie przypominamy jego postać.
Doktor Leon Piotr Nencki, cieszący się dużym poważaniem mieszkańców Warszawy, był znakomitym lekarzem i chemikiem, wybitnym warszawskim społecznikiem, propagatorem higieny społecznej, a także wydawcą i działaczem Kościoła ewangelicko-reformowanego.
Urodził się 28 czerwca 1848 r. w rodzinnym majątku we wsi Boczki, 15 km na północny zachód od Zduńskiej Woli (województwo łódzkie). Był trzynastym dzieckiem ewangelika reformowanego Wilhelma Daniela, zamożnego obywatela ziemskiego, i katoliczki Katarzyny Zofii z Serwaczyńskich. Rodzina wywodziła się z Prus Królewskich, jej członkowie byli wyznania ewangelicko-reformowanego. Jednak Leon, podobnie jak jego starszy brat Marceli, na życzenie matki katoliczki ochrzczony został w kościele rzymskokatolickim w Rossoszycy, 4 km na zachód od Boczek. W akcie urodzenia czytamy: „Działo się w wsi Rossoszycy dnia siedemnastego września tysiąc osiemset czterdziestego ósmego roku o godzinie jedenastej przedpołudniem. Stawił się Wielmożny Wilhelm Nęcki dziedzic dóbr Boczki Kobyli i Sikucina lat pięćdziesiąt trzy mający zamieszkały w Boczkach w obecności Szymona Kowalskiego Borowego lat trzydzieści dziewięć i Walentego Sałczyńskiego Młynarza lat dwadzieścia sześć liczących obydwóch w Boczkach zamieszkałych. Pokazał nam dziecię płci męskiej urodzone tu w Boczkach dnia dwudziestego ósmego czerwca bieżącego roku z jego małżonki Katarzyny z Serwaczyńskich lat trzydzieści siedem mającej. Dziecięciu temu na chrzcie świętym w dniu dzisiejszym odbytym nadane zostały imiona Leon i Piotr (…)”.
Leon Nencki pierwsze nauki pobierał w rodzinnym domu. W 1859 r. wysłany został do gimnazjum klasycznego w Piotrkowie Trybunalskim, jednak po czterech latach zmienił szkołę na gimnazjum filologiczne w Kaliszu, gdzie uzyskał świadectwo dojrzałości. W 1866 r. wstąpił na Wydział Lekarski Szkoły Głównej Warszawskiej. Studia kontynuował następnie na Uniwersytecie Warszawskim, kończąc je w roku 1871. Następnie wyjechał do Dorpatu, gdzie podjął dalszą naukę. Został nieurzędowym asystentem prof. Ottona Schultzena, kierownika kliniki chorób wewnętrznych. Zajmował się badaniami chemicznymi. W 1872 r. wyjechał do Berna, gdzie rok później złożył egzaminy lekarskie i uzyskał prawo praktyki. Czas wolny od praktyki spędzał w laboratorium chemii fizjologicznej pod kierunkiem brata Marcelego. Między rokiem 1865 a 1870 przeszedł na kalwinizm, podobnie jak Marceli.
Z pomocą brata w 1873 r. doktoryzował się na szwajcarskim Uniwersytecie w Bernie na podstawie dysertacji poświęconej węglowodorom aromatycznym w organizmach żywych „Ueber das Verhalten einiger aromatischer Verbindungen im Thierkörper”. Promotorem jego pracy był brat, Marceli. Leon kształcił się dalej w Wiedniu (w klinikach ginekologiczno-położniczych i pracowni fizjologicznej), Monachium, Paryżu i Londynie.
Do kraju wrócił w 1877 r. i na stałe zamieszkał w Warszawie. Po nostryfikowaniu dyplomu od roku 1878 podjął praktykę lekarską, głównie w zakresie chorób moczopłciowych. W 1880 r. został...
Pełny tekst artykułu (po zalogowaniu w serwisie)
Jak uzyskać pełny dostęp do zasobów serwisu jednota.pl
* * * * *
Jarosław Stulczewski – archiwista, regionalista, publicysta i prezes Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Zduńskiej Woli
Na zdjęciu powyżej: Leon Nencki (fot. „Tygodnik Ilustrowany” nr 18/1896, s. 345)
Na zdjęciach poniżej:
- Nekrolog Leona Nenckiego („Chemik Polski” nr 21/1904, s. 420)
- Dwór w Boczkach, gdzie przyszedł na świat Leon Nencki, okres międzywojenny (fot. Zbiory szkolnej Izby Pamięci w Szadku)
