NR 3 / 2003
Wiadomości ogólne
Ten największy protestancki Kościół w Kanadzie łączy w sobie trzy nurty protestantyzmu: szkockiego prezbiterianizmu, angielskiego kongregacjonizmu oraz metodyzmu. Sam Zjednoczony Kościół Kanady (UCCa) powstał w 1925 roku w wyniku unii Prezbiteriańskiego Kościoła Kanady, Kościoła Metodystycznego, Kongregacjonalnej Unii Kanady oraz Rady Lokalnych Zjednoczonych Kościołów.
Historia
Pierwszymi ewangelikami reformowanymi na terytorium dzisiejszej Kanady byli francuscy hugenoci, którzy walnie przyczynili się do jej odkrycia. Nie założyli oni jednak tutaj żadnej parafii reformowanej, gdyż osadnictwo Hugenotów w kolonii było zakazane.
W 1715 roku - po zwycięskiej wojnie z Francją - Anglii przypadła Nowa Szkocja (dotychczas Akadia), gdzie zaczęto zachęcać do osadnictwa prezbiterianów ze Szkocji i Irlandii. Ich pierwszy pastor przybył do kolonii w 1764 roku, a pierwszy prezbiteriat powołano w 1786 roku. Wkrótce prezbiterianie zaczęli się osiedlać i w innych częściach Kanady: na Wyspie Księcia Edwarda, Nowej Funlandii, Nowym Brunszwiku oraz w Ontario i Quebeku, gdy te dwie ostatnie prowincje przypadły Anglii (1760 rok). Organizacja kościelna osadników odzwierciedlała organizacje ich macierzystych Kościołów, ale niestety także ich lokalne schizmy i podziały; stąd przez część XIX wieku w Kanadzie istniało równolegle kilka Kościołów prezbiteriańskich. Wraz z upływem czasu, zaczęła dominować chęć zjednoczenia się w jednym Kościele. Pierwszym był powstały w 1817 roku Synod Prezbiteriańskiego Kościoła Nowej Szkocji. Ostatecznie do pełnego zjednoczenia doszło w 1875 roku, kiedy to powstał Prezbiteriański Kościół Kanady (Presbyterian Church of Canada). W wyniku ciągłej imigracji Szkotów oraz misji na początku XX wieku liczył on ponad 4500 parafii rozsianych po całej Kanadzie i był największym protestanckim wyznaniem w kraju. Atmosferę prezbiteriańskich kolonii oraz kolonistów świetnie odzwierciedlają utwory literackie Lucy Maud Montgomery.
Kongregacjoniści pojawili się w Kanadzie w 1759 roku, kiedy to rząd brytyjski zaproponował im tutaj ziemię. Byli to w większości osadnicy z Nowej Anglii (zob. "Jednota" 10/2002). Pierwszy Kościół kongregacjonalny powołano w 1766 roku. Rozwój kongregacjonizmu, choć nie tak burzliwy jak prezbiterianów, trwał przez cały XIX wiek i na początku XX wieku zorganizowana w 1906 roku Unia Kongregacjonalna Kanady liczyła 174 parafie.
Trzeci z nurtów - metodyzm, pojawił się najpierw w Nowej Funlandii (1765 rok). Misjonarze ze Stanów Zjednoczonych oraz z samej Kanady (szczególnie William Black Jr.) na skutek niezliczonych podróży misyjnych i ewangelizacyjnych doprowadzili do utworzenia kilku Kościołów metodystycznych. Te rozwijały się bujnie przez cały XIX wiek, jednocząc się w latach 1874-1884 w Kościół Metodystyczny. Na początku XX wieku liczył on prawie 4800 parafii.