NR 2/2016, s. 23
29 października upłynie siedemdziesiąt lat od śmierci Pawła Hulki-Laskowskiego, jednego z najwybitniejszych intelektualistów wyznania ewangelicko-reformowanego w Polsce. Hulka kojarzony jest obecnie przede wszystkim z przekładem na język polski „Przygód dobrego wojaka Szwejka” Jaroslava Haška, warto jednak pamiętać, że był on w pierwszym rzędzie oryginalnym ewangelickim religioznawcą, filozofem i teologiem, a także wychowawcą ludu i działaczem społecznym, dzielnie walczącym o prawa robotników, kobiet, mniejszości narodowych i wyznaniowych. Hulkowe artykuły i książki pozwalają widzieć w Laskowskim niestrudzonego apologetę ewangelicyzmu, który przedstawiał jako immanentny i ważny element polskiej kultury, wbrew tym wszystkim, którzy odmawiali ewangelikom prawa do bycia Polakami. Za swoją działalność na rzecz polskich protestantów Laskowski bywał szykanowany – wybijano mu na przykład szyby w oknach lub odmawiano publikacji proewangelickich artykułów, co nie osłabiło jednak jego determinacji w dziele obrony współwyznawców.
Należy podkreślić, że w okresie międzywojennym nazwisko Hulki-Laskowskiego stało się niemal wszechobecne w periodykach religioznawczych, wolnomyślicielskich, literackich i protestanckich, a on sam utrzymywał kontakty z głośnymi literatami i naukowcami z Polski i Europy (np. Andrzejem Niemojewskim, Wincentym Lutosławskim, Tadeuszem Micińskim, Tomášem Masarykiem). Bez wątpienia współcześni ewangelicy reformowani mają prawo być dumni z Hulki, który był nie tylko znakomitym pisarzem i uczonym, ale także dobrym, szlachetnym człowiekiem. Siedemdziesiąta rocznica śmierci pisarza jest więc dogodną okazją, aby przypomnieć jego postać i poglądy, dlatego też na łamach niniejszego numeru JEDNOTY publikujemy teksty poświęcone niektórym aspektom twórczości Laskowskiego. Należy mieć nadzieję, że wspomniane artykuły zachęcą czytelników do zapoznania się z pracami Hulki oraz sięgnięcia po świeżo wydaną książkę pt. „Paweł Hulka-Laskowski – pisarz, religioznawca, bibliofil i pedagog”, która jest pokłosiem konferencji zorganizowanej w zeszłym roku przez Parafię Ewangelicko-Reformowaną w Łodzi przy współudziale Wydziału Teologicznego Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, Zakładu Filozoficznych Podstaw Pedagogiki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Towarzystwa Pedagogiki Filozoficznej im. B. F. Trentowskiego (o konferencji pisaliśmy tutaj).
Czytaj:
Jerzy Naziębło: Przeciwko totalitaryzmowi
Hulkowa krytyka rządów nazistowskich
Piotr Dudkiewicz: Wobec antysemityzmu
O moralnym sprzeciwie Hulki wobec antysemityzmu
Agnieszka Janiak-Jasińska: Ghandi robotników żyrardowskich
Jak Hulka dbał o los robotników
Rafał Marcin Leszczyński (junior): Teolog liberalny
Myśl teologiczna Hulki
Agnieszka Tys: Wychowanie prokulturotwórcze vs dogmatyczne
Refleksje pedagogiczne Hulki
Rafał Leszczyński (senior): Znawca i tłumacz literatury czeskiej
Nie tylko Szwejk
Andrzej P. Kluczyński: Książka o Hulce
Recenzja pracy zbiorowej „Paweł Hulka-Laskowski – pisarz, religioznawca, bibliofil i pedagog”
Na zdjęciu: Paweł Hulka-Laskowski w swoim mieszkaniu w Żyrardowie przy ul. Szkolnej, obecnie Narutowicza (fot. Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie)