Nr 5-6 / 2008
Dnia 11 marca zmarł w Genewie w wieku 81 lat znany teolog reformowany i jeden z najbardziej kreatywnych w minionym pięćdziesięcioleciu działaczy ekumenicznych – ks. dr Lukas Vischer. Ks. Samuel Kobia, sekretarz generalny Światowej Rady Kościołów, w piśmie kondolencyjnym wyraził „wieki smutek, ale także wielkie uczucie wdzięczności za niezwykłą służbę dla ruchu ekumenicznego” Lukasa Vischera. Jednocześnie dodał, że Światowa Rada Kościołów i ruch ekumeniczny straciły wybitnego ekumenistę, człowieka, mającego wizję i bardzo zatroskanego o przyszłość życia na ziemi i o Kościół, zjednoczony widzialnie w wierności Chrystusowemu wezwaniu.
Ks. dr Lukas Vischer urodził się 23 listopada 1926 roku w Bazylei w zamożnej rodzinie prawniczej. W mieście rodzinnym rozpoczął też studia teologiczne, które tuż po wojnie znajdowały się pod przemożnym wpływem teologii dialektycznej Karla Bartha. Przez jeden semestr przebywał też w Getyndze, gdzie szczególnie duże wrażenie wywarły na nim wykłady i seminaria prowadzone przez najgłośniejszego w owym czasie starotestamentowca Gerharda von Rada. Dzięki swoim pobytom w Strasburgu i Oxfordzie miał możność zetknięcia się z romańskim i anglosaskim sposobem uprawiania teologii.
Po egzaminie dyplomowym w 1950 roku zostaje ordynowany w Bazylei i odbywa półroczny wikariat w parafii Feuerthalen u Gottfrieda Lochera, późniejszego profesora teologii systematycznej w Bernie, wybitnego znawcy myśli teologicznej Ulryka Zwingliego. Latem 1952 roku broni doktorat w Bazylei rozprawą na temat Bazylego Wielkiego (329-379). Jej promotorem był światowej sławy biblista Oscar Cullmann. W rozprawie swojej szukał przede wszystkim odpowiedzi na pytanie, jak ten znakomity Ojciec Kościoła uporał się teologicznie z przełomem, w wyniku którego chrześcijaństwo z religii prześladowanej stało się oficjalną religią cesarstwa.
W latach 1953-1961 Vischer pełnił funkcję proboszcza parafii w Herblingen koło Szafuzy. Był to czas na przemyślenie podstawowych kwestii życia kościelnego. W oparciu o własne doświadczenia, wsparte dyskusją w ramach powołanej przez niego wspólnoty roboczej, powstała praca poświęcona zagadnieniu konfirmacji. Spotkała się ona z zainteresowaniem ŚRK, która ze swej strony zaproponowała mu opracowanie publikacji na temat rozumienia i praktykowania chrztu i konfirmacji w różnych Kościołach.
Z ruchem ekumenicznym zetknął się Lukas Vischer po raz pierwszy podczas studiów. W 1946 roku obradował w Bazylei Światowy Związek Studentów Chrześcijańskich. Przy tej okazji był świadkiem wydarzenia, gdy Niemiec i Francuz (którego ojciec jako jeniec został zamordowany przez nazistów) celebrowali wspólnie Wieczerzę Pańską. Ten akt interkomunijnego pojednania ponad granicami był dla niego głębokim przeżyciem, które miało decydujący wpływ na jego dalszą pracę.
W okresie swojej pracy duszpasterskiej przyczynił się do utworzenia lokalnej rady ekumenicznej w Szafuzie. W 1956 roku uczestniczył jako tłumacz w obradach Komitetu Naczelnego ŚRK w Budapeszcie. Na stałe związał się z Radą w 1961 roku. W jej Wydziale ds. Wiary i Ustroju Kościoła przepracował 18 lat, najpierw jako teologiczny sekretarz ds. studiów, a od 1966 roku – jako dyrektor.
Vischer rozpoczął pracę w ŚRK w fazie wielkiego przełomu politycznego i konfesyjnego. Udział w III Zgromadzeniu Ogólnym Światowej Rady Kościołów w stolicy Indii – New Delhi (1961) – był dla niego pierwszym spotkaniem z światem pozaeuropejskim. W New Delhi pojawili się po raz pierwszy obserwatorzy rzymskokatoliccy, do ŚRK przystąpił Rosyjski Kościół Prawosławny i pozostałe Kościoły tej tradycji z krajów Europy Środkowo-Wschodniej, a także zostały przyjęte do Rady pierwsze Kościoły zielonoświątkowe. Tzw. Młode Kościoły z usamodzielniających się byłych kolonii w Azji i Afryce zaczynają odtąd wywierać coraz większy wpływ na pracę i życie ŚRK.
Otwarcie Kościoła rzymskokatolickiego na dążenia ekumeniczne, które znalazło potwierdzenie i wsparcie w przebiegu Soboru Watykańskiego II (1962-1965), postawiło ŚRK wobec całkiem nowych pytań. Vischer był przez cały czas obserwatorem soborowym z ramienia Rady. Dzięki licznym spotkaniom i rozmowom z ojcami soborowymi i ich doradcami miał możność współprzeżywania poniekąd od środka procesu fermentu w Kościele rzymskokatolickim. Niespodziewanie powierzano mu przy różnych okazjach funkcję nieoficjalnego doradcy strony katolickiej. Pod jego przemożnym wpływem w soborowym Dekrecie o ekumenizmie zrezygnowano w niektórych miejscach z definitywnych sformułowań na rzecz możliwości przedyskutowania niektórych kwestii w przyszłości. Jego „rękę” dostrzec można w następującym sformułowaniu: Obecny święty Sobór wyraża usilne pragnienie, aby działania synów Kościoła katolickiego zespolone z działaniami braci odłączonych, dążyły do tego, by nie stwarzać żadnych przeszkód na drogach Opatrzności i nie tłumić przyszłych zachęt Ducha Świętego (nr 24).
Pełny tekst artykułu po zalogowaniu w serwisie.